**کتاب «متولد بهمن»؛ نگاهی به خاطرات اسفندیار قره باغی هنرمند پیشکسوت انقلاب**
کتاب «متولد بهمن»، خاطرات هنرمند پیشکسوت موسیقی انقلاب، اسفندیار قره باغی، به عنوان یکی از آثار مهم در تاریخ موسیقی انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۹۸ توسط روحالله رشیدی منتشر شده است. این اثر در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی عرضه شده و به دلیل مذاکرات عمیق با قره باغی، به مرجع معتبری برای تاریخ شفاهی این حوزه تبدیل شده است.
کتاب به بررسی نقش تاریخی هنر و فرهنگ در دوره انقلاب اسلامی میپردازد و به بررسی تلاشهای گروههای مختلف جامعه در جهت تحقق آرمانهای انقلاب میپردازد. در این راستا، هنرمندان و مردم با همکاری و همراهی همدیگر، توانستند با بهرهگیری از ابزارهای فرهنگی، مسیر پیروزی انقلاب را هموار کنند.
امروز، هجدهم آبان، فرصتی است تا یادآور شویم که چگونه هنر و موسیقی نقش کلیدی در شکلگیری تاریخ انقلاب اسلامی ایفا کردهاند. در این مناسبت، به خاطرات و اثرات یکی از هنرمندان تأثیرگذار در این جریان، که سرود معروف «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» را خلق کرده است، میپردازیم.
قره باغی در کتاب خود به مراحل تولید این سرود اشاره کرده و بیان میکند که این اثر نتیجهی پیروزی انقلاب و شرایط خاص آن زمان بود. هنگام اعلام قطع رابطه آمریکا با ایران، حضرت امام (ره) پیام حمایتی صادر کردند که انگیزههای ضدآمریکایی را در میان مردم تقویت کرد.
وی به یاد میآورد که تعدادی از هنرمندان در دیدار با امام، پیشنهاد ساخت سرودهایی با مضامین ضدآمریکایی را مطرح کردند که منجر به تولید این قطعه شد. قره باغی در نهایت به عنوان خواننده این سرود انتخاب شد و با یاری دوستانش به استودیو رفت تا این اثر را ضبط کند.
این کتاب میتواند ابزاری ارزشمند برای احیای فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی باشد و نقش آن را در تاریخ کشورمان به تصویر بکشد.**سرود «آمریکا آمریکا»؛ شاهکاری با ۴۸ ساعت کار**
در یک جلسه ضبط تاریخی، خواننده معروف از آغاز کار خود در استودیویی جدید خبر داد. در این جلسه، شعر و ملودی سرود «آمریکا آمریکا» به سرعت مرور شد و خواننده پس از تنها ۱۰ دقیقه، قسمت سُولوی خود را با دقت و احساس اجرا کرد. اعضای گروه کُر که شامل ۱۰ نفر بودند، چندین بار کار را تکرار کردند تا صدای جمعی به خوبی شنیده شود.
به گفته خواننده، از روی شوق و نفرت از آمریکا، او این سرود را خوانده است. وی بر این باور است که برای یک خواننده، اعتقاد به متن سرود ضروری است تا بتواند مخاطب را تحت تأثیر قرار دهد. این سرود به شورای موسیقی ارائه شد و پس از دریافت تأیید، نسخهای از آن به نماینده حضرت امام (ره) تقدیم شد و سپس از رادیو و تلویزیون پخش شد.
پس از پخش اولیه، استقبال گستردهای از سوی مردم صورت گرفت و بسیاری از آنها در همان ابتدا متن سرود را حفظ کردند. این اثر نه تنها در ایران بلکه در خود آمریکا نیز توجهاتی را برانگیخت و گزارشهایی از پخش آن در برخی شبکهها به همراه زیرنویس به زبان انگلیسی وجود دارد.
نقطه قوت این سرود، شعر آن است که به زیبایی توصیفاتی از آمریکا را ارائه میدهد. استفاده از عبارات خلاقانه نشاندهنده روحیه انتقادی نسبت به رژیم آمریکا است و این کلمات هنوز هم در یاد مردم باقی ماندهاند. به عقیده او، این عبارتها همچون آفتاب درخشانی هستند که همواره در ذهن ملت ایران باقی میمانند و به خوبی بیانگر احساسات آنها هستند.**نقد سرود “آمریکا آمریکا” و تأثیرات آن در جامعه**
برخی از منتقدان اثر معروف “آمریکا آمریکا” را به عنوان سرودی حاوی نسبتهای نادرست و غیرواقعی توصیف کردهاند. اما واقعیت این است که عملکرد تاریخی و روزمره آمریکا، صحت این انتقادات را تأیید میکند. شواهد متعدد نشاندهنده نقش مخرب این کشور در وقایع خشونتآمیز و جنایتآمیز علیه ملتها است که به نظر میرسد خصوصیات منفی آن به یک الگوی پایدار تبدیل شده است.
پس از انقلاب اسلامی، با حذف آهنگهای متداول از رسانهها و نیاز مردم به سرودهای انقلابی، یک شبکه رادیویی ۲۴ ساعته با هدف پخش سرود آغاز به کار کرد. این سرودها به تدریج به بخشی از خاطرات جمعی مردم تبدیل شد و تأثیر عمیقی بر روحیه جامعه گذاشت.
صدا و گویش منحصر به فرد خواننده سرود “آمریکا آمریکا” نیز به جذابیت این اثر افزوده است. او تأکید میکند که شفافیت در بیان کلمات یکی از عوامل مهم در جذب شنونده است، در حالی که برخی از خوانندگان دیگر در انتقال معانی ناتوانند.
مستند اخیر “تفنگ و گل و گندم” که توسط بیبیسی فارسی ساخته شده است، سعی دارد تا سرودهای انقلابی را تحت بررسی قرار دهد، اما به نظر میرسد بیشتر به انتقادات از این آثار پرداخته است. در این مستند، تلاش شده تا سرود “آمریکا آمریکا” به عنوان یک اثر ضد انسانی و خشونتآمیز مورد تحقیر قرار گیرد.
یکی از منتقدان جوان در این مستند به نقد این سرود پرداخته است. با این حال، سؤال اینجاست که چگونه کسی که در آن زمان حضور نداشته میتواند نسبت به واکنش و شرایط مردم قضاوت کند؟ همچنین، اسفندیار منفردزاده، که در گذشته دوست خواننده این اثر بوده، در مورد “آمریکا آمریکا” ابراز نظر منفی کرده است. به باور خواننده، این سرود نمایانگر احساسات مردمی است که در روزهای دشوار فریاد “مرگ بر آمریکا” سر دادهاند و او و دیگر هنرمندان تنها به صدای این مردم پیوستهاند.
