به گزارش خبرگزاریها، مجتبی کریمی، شاعر و پژوهشگر در حوزه هیئت، در یادداشتی اختصاصی به نکات مطرحشده در دیدار اخیر مقام معظم رهبری با مداحان اهلبیت علیهمالسلام به مناسبت میلاد حضرت فاطمه زهرا سلامالله علیها اشاره کرد. در این دیدار، رهبر انقلاب به اهمیت «پژوهش در باب مداحی» پرداختند و بر لزوم توجه به این موضوع تأکید کردند. ایجاد تعامل سازنده و مداوم میان پژوهشگران و مداحان، از جمله توصیههای ایشان بود.
کریمی به ضرورت آسیبشناسی در حوزههای مختلف هیئت پرداخته و عنوان کرد که شناسایی نقاط ضعف و قوت از جمله اقداماتی است که پژوهشگران باید انجام دهند تا زمینههای رشد و ارتقا فراهم شود.
وی همچنین به سه بخش کلیدی اشاره کرد: شعر هیئت، موسیقی مورد استفاده و رفتار مداحان. مقام معظم رهبری در بیانات خود بر اهمیت این سه حوزه تأکید کردهاند و از مداحان خواستهاند تا بر اساس توصیههای ایشان عمل کنند. عدم توجه به این توصیهها نشاندهنده نیاز به اصلاحات جدی در جامعه مداحی است.
کریمی با اشاره به چندین توصیه رهبری، از جمله لزوم آموزندگی اشعار و نهی از استفاده از آهنگهای غربی، خواستار اقدام جدی مداحان در این زمینه شد. حساسیت بر آداب اسلامی و مقابله با بدزبانیها نیز از دیگر نکات ذکرشده در این یادداشت بود.
او در پایان، بر این نکته تأکید کرد که آغاز آسیبشناسی در این عرصه، مستلزم تعیین اهداف مشخص و جدی است.مداحی و کارکرد آن در هیئات بهعنوان یک موضوع اساسی باید بهدقت مورد بررسی قرار گیرد. سؤالات کلیدی مانند چرایی مداحی و دلیل حضور در هیئتها، اهمیت ویژهای دارند. اگر پاسخی برای این پرسشها وجود نداشته باشد، میتوان مداحی و هیئت را بیهدف و بیتأثیر تلقی کرد.
برای درک بهتر مداحی، باید مشخص شود که آیا هدف این فعالیت تنها ایجاد شور و هیجان در جمعیت است یا اینکه هدف عمیقتری در ارتقاء بینش نسبت به معارف اهلبیت علیهمالسلام وجود دارد. آیا مخاطب صرفاً بهدنبال تخلیه هیجانات خود است یا هدف اصلیاش افزایش معرفت درباره اهلبیت است؟
در یک سطح بالاتر، اگر هیئت بخواهد مخاطب را نسبت به دشمنان اهلبیت آگاه کند، باید ویژگیهای خاصی داشته باشد. اشعار و نوحههایی که در این فضا خوانده میشود، باید به گونهای طراحی شوند که مخاطب به درک صحیحی از حق و باطل برسد و وظیفه تبیینی خود را بهخوبی ایفا کند.
آسیبشناسی شعر نیز یکی از ملزومات اساسی این پژوهش است. اگر ما به شأن و منزلت والای اهلبیت اعتقاد داریم، باید از نیکوترین واژهها برای توصیف آنان بهرهگیریم. انتخاب کلماتی که در اشعار و نوحهها به کار میروند، باید با احتیاط صورت گیرد، زیرا برخی از این واژهها ممکن است مقام اهلبیت را تنزل دهند.
علاوه بر این، هنگام بررسی شعر هیئت، عدم مراجعه به منابع معتبر و تاریخ سیره اهلبیت و مقاتل میتواند منجر به انتخاب اشعار نامناسب شود. در برخی هیئات، سطحیترین اشعار غالب است که معرف سیره اهلبیت نیستند، و این موجب تغییر ذائقه مخاطب و عدم دسترسی به مضامین غنی و زیبا میشود.
همچنین، مخاطبشناسی یک عامل مهم در موفقیت مداحی است. مداح باید بهخوبی بفهمد برای چه نوع مخاطبی مداحی میکند و بر اساس آن رفتار و شعرهای مناسب را انتخاب کند. این موضوع بهویژه به حفظ توجه مخاطب و همراهی او در طول مراسم کمک میکند، خصوصاً در طول جلسهای که ممکن است به درازا بکشد.### هنر مداحی؛ توازن بین اندیشه و احساس
مداحی در شرایطی که اشعار پیچیده و دشوار باشد، میتواند باعث خستگی مخاطب گردد. اینجاست که مهارت مداح در ایجاد یک تجربه شنیداری لذتبخش و قابل فهم اهمیت پیدا میکند. وظیفه مداح این است که به گونهای مدیریت کند که نه تنها حس خوبی به مخاطب القا کند، بلکه فهم معارف نیز برای او تسهیل گردد.
#### اهمیت موسیقی در مداحی
یکی از نکات کمتر مورد توجه در مداحی، استفاده صحیح از موسیقی و نغمات است. مداح باید دقت کند که نغمات انتخابی با شعر تناسب داشته باشد و با فضای جلسه همخوانی کند. همچنین، نغمههای مورد استفاده باید دارای منبع معنوی باشند و نباید هر نوع نغمهای را برای اجرا انتخاب کرد. مداحان باید از نغمههایی که به سمت غنا گرایش دارند پرهیز کنند. پرسش مهم این است که آیا آهنگهای پاپ و مشابه میتوانند حال و هوای معنوی مناسبی برای مخاطب ایجاد کنند یا نه.
موسیقی بخش مهمی از مداحی است و بیتوجهی به آن میتواند آسیبهای جدی به هیئت وارد کند. ضرورت همکاری پژوهشگران موسیقی با مداحان برای اطمینان از استفاده صحیح از نغمات در هیئت غیرقابل انکار است.
#### لزوم تعامل میان مداحان و پژوهشگران
تحقیق درباره هیئت و مداحی نیازمند همکاری نزدیک میان کارشناسان، پژوهشگران، مداحان و شاعران است. اظهارات مداحانی که فقط به اجرای اشعار اکتفا میکنند، کافی نیست. آنها باید تسلط کافی بر شعر و معارف دینی داشته باشند و از خواندن اشعار نامناسب بپرهیزند. تعامل میان محققان و مداحان میتواند به ارتقاء سطح اشعار یاری رساند و آسیبشناسی مداحی را تسهیل کند.
این تعامل نه تنها به تولید محتوای مناسب کمک میکند، بلکه ایدههای جدیدی را متناسب با فضای مداحی امروزی ارائه میدهد. همچنین، ورود به مباحث روانشناسی و علوم اجتماعی میتواند به درک بهتر رفتار و ارتباط مداح و مخاطب کمک کند.
