**بنبست در مذاکرات هستهای ایران و آمریکا**
سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در برنامهای تلویزیونی در روز یکشنبه، از بنبست در مذاکرات هستهای با آمریکا و توقف کامل گفتگوها با اروپا خبر داد. وی تأکید کرد: «اگر پیشنهادی عادلانه و منطقی ارائه شود، ما به مذاکرات ادامه خواهیم داد.»
این در حالی است که وضعیت فعلی مذاکرات به دلایل مختلفی پیچیده شده است. بهویژه، فعالسازی دوباره تحریمهای سازمان ملل توسط سه کشور اروپایی در ۲۸ اوت ۲۰۲۵، روند مذاکرات را به چالش کشیده و انتظارات جدیدی را مطرح کرده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در ۳ سپتامبر ۲۰۲۵ هشدار داد که ذخایر اورانیوم غنیشده ایران به ۹۰۰۰ کیلوگرم رسید که ۴۵ برابر حد تعیینشده در برجام است.
وزیران خارجه کشورهای فرانسه و آمریکا درباره انتظارات جدید خود از ایران، تأکید کردند که شامل توقف غنیسازی، نظارت کامل آژانس، خلع سلاح موشکی و کاهش تدریجی تحریمها میشود. عراقچی نیز در پاسخ به این تحولات، اعلام کرد که «اسنپ بک» به آسیب زدن به دیپلماسی منجر شده و گزینههای ایران را تغییر خواهد داد.
### انتظارات جدید غرب از ایران
پس از فعال شدن «اسنپ بک»، انتظارات کشورهای غربی بر چهار محور اصلی قرار دارد:
۱. **توقف کامل غنیسازی اورانیوم**
۲. **اجرای کامل پروتکل الحاقی و نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی**
۳. **محدودسازی برنامه موشکی**
۴. **رفع تدریجی تحریمها در ازای تعهدات پایدار**
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، بر این نکته تأکید داشت که توقف غنیسازی باید به عنوان پیششرط هر توافق دیده شود. در مقابل، ایران با غنیسازی ۶۰ درصدی خود اهرم فشاری در اختیار دارد، اما کشورهای غربی با بازگشت تحریمها، برتری را حفظ میکنند.
توقف غنیسازی اورانیوم به عنوان یک خواسته حیاتی از سوی غرب مطرح شده و به عنوان ملزوماتی برای اعتمادسازی شناخته میشود. این وضعیت نشاندهنده چالشهای جدی در ادامه مذاکرات هستهای ایران و کشورهای غربی است.### احتمال رفع تحریمهای نفتی در مذاکرات آینده
ظرفیتهایی برای رفع تحریمهای نفتی در مذاکرات آینده وجود دارد که روزنامه وال استریت ژورنال به آن به عنوان «فرصتی برای رشد ۲ درصدی GDP ایران» اشاره کرده است. اما الجزیره این وضعیت را به عنوان «تسلیم اقتصادی» توصیف میکند.
### نیاز به اجرای پروتکل الحاقی و نظارت آژانس
یازدهمین انتظار، اجرای پروتکل الحاقی و نظارت کامل آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) است. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس، این اقدام را «ضروری برای شفافیت» دانست. در تاریخ ۲۸ اوت، کشورهای اروپایی بر لزوم تصویب و اجرای این پروتکل توسط ایران تأکید کردند. سناتور مارکو روبیو نیز خاطرنشان کرد که «نظارت آژانس، پایه اعتماد است». در این راستا، بررسیها نشان میدهند که تلاشهای غربیها برای متهم کردن ایران به «عدم همکاری» در حال افزایش است، که این امر مانع پیشرفت مذاکرات شده است.
### تأکید بر خلع سلاح موشکی
سومین انتظار، خلع سلاح موشکی ایران یا حداقل محدودسازی برنامههای بالستیک آن است که از سوی روبیو به عنوان «تهدید منطقهای» یاد شده است. کشورهای اروپایی نیز در تاریخ ۲۸ اوت بر لزوم محدودسازی موشکها تأکید کردند. گروسی نیز هشدار داد که «موشکها، برنامه هستهای را تهدید میکنند». این انتظارات در راستای قطعنامه ۲۲۳۱ قرار دارد، اما منجر به ایجاد «بنبست نظامی» در مذاکرات شده است.
### روند تدریجی رفع تحریمها
چهارمین انتظار، رفع تدریجی تحریمها در ازای تعهدات پایدار است که روبیو آن را به عنوان «هویج برای ایران» معرفی کرده است. این محور در حال حاضر باعث ایجاد «بنبست اقتصادی» شده است، جایی که رفع تحریمها مشروط به تعهدات ایران بهنظر میرسد. اندیشکده بروکینگز بر این باور است که این انتظار بدون ضمانتهای کافی میتواند به شکست منجر شود. رفع تحریمهای نفتی، به تنهایی میتواند تجارت ایران را ۴۰ میلیارد دلار افزایش دهد.
در مجموع، انتظارات اروپا و آمریکا از مذاکرات پس از اسنپ بک، با تمرکز بر موضوعات مختلف، به نظر میرسد که دیپلماسی را به «بازی با زمان» تبدیل کرده و غربیها در حال تلاش برای ایجاد فشار بر ایران در عرصه داخلی هستند.
