**پیشنهاد میانجیگری پوتین میان ایران و اسرائیل در اجلاس آسیای مرکزی**
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، در اجلاس اخیر روسیه-آسیای مرکزی در دوشنبه، باز هم پیشنهاد میانجیگری برای کاهش تنشها بین ایران و اسرائیل را مطرح کرد. وی اعلام کرد که اسرائیل از طریق مسکو پیامی به ایران ارسال کرده که به هدف بهبود روابط و کاهش تنشها است. بر اساس گزارشهای منتشر شده توسط خبرگزاریهای «تاس» و «تایمز آو اسرائیل»، این پیشنهاد میتواند به شروع دیپلماسی صلحآمیز در زمینه برنامه هستهای ایران منجر شود، هرچند ممکن است چالشهای عدم اعتماد اسرائیل را به همراه داشته باشد. نتانیاهو نیز به این موضوع اشاره کرد و گفت: «تنها راه، دیپلماسی است.» همچنین، گزارشی از «شورای روابط خارجی» نشان میدهد که نقش روسیه در ایجاد تعادل در خاورمیانه حائز اهمیت است.
پیشنهاد میانجیگری پوتین بر اساس سابقه طولانی روسیه در برقراری تعادل در خاورمیانه صورت میگیرد. مسکو پیشتر در مواردی چون تماسهای تلفنی پوتین با نتانیاهو و دیگر مقامات اسرائیلی پس از حملات به تأسیسات هستهای ایران، به میانجیگری پرداخته است. در اکتبر ۲۰۲۴، پوتین آمادگی خود را برای نقش میانجی مطرح کرد، اما اسرائیل آن را رد کرد. این اقدامات روسیه موقعیت این کشور را به عنوان یک بازیگر متعادل نشان میدهد.
منافع اقتصادی و امنیتی میان روسیه و اسرائیل به این موضوع مرتبط است. تجارت دوجانبه این دو کشور در سال ۲۰۲۴ به ۳ میلیارد دلار رسید و شامل فناوری و محصولات انرژی میشود. وجود ۱.۵ میلیون روستبار در اسرائیل، به تقویت رابطه این دو کشور کمک کرده و پوتین به حفظ امنیت آنها توجه ویژهای دارد.
### ۱. دیپلماسی هستهای
پیشنهاد پوتین به عنوان محور اصلی در دیپلماسی هستهای نیز مطرح شده است. بر اساس گزارشها، روسیه با دارا بودن تجربه ساخت تأسیسات هستهای در بوشهر، پیشنهاداتی برای غنیسازی صلحآمیز ارائه کرده که میتواند غنیسازی ایران را به ۳.۶۷ درصد محدود کند. این اقدام میتواند به بهبود روابط و کاهش تنشها کمک کند. از سوی دیگر، این میانجیگری احتمالاً انزوای ایران را کاهش خواهد داد و اسرائیل را به مذاکره وادار میکند.
### ۲. تعادل ژئوپلیتیک
میانجیگری پوتین همچنین تعادل ژئوپلیتیک خاورمیانه را به نفع روسیه تغییر داده است. بر اساس تحلیلات، روسیه با انتقال پیامهای اسرائیل به ایران، نفوذ آمریکا را کاهش داده است. از دید اقتصادی، این موضوع میتواند به افزایش تجارت روسیه با کشورهای عربی منجر شود.
### ۳. حفاظت از کارشناسان روسی
حفاظت از کارشناسان روسی در بوشهر نیز اعتبار پروژههای هستهای را تضمین کرده است. نتانیاهو در این راستا تضمین داده که ۲۰۰ متخصص روسی را در امنیت نگه دارد، که نشاندهنده اهمیت مسائل امنیتی در این میانجیگری است.
با توجه به این شرایط، به نظر میرسد که میانجیگری روسیه میتواند آثار مثبتی بر منازعه ایران و اسرائیل بگذارد.### افزایش اعتماد متقابل بین دو کشور
**افزایش قیمت انرژی**
در جدیدترین تحولات، تنشهای جهانی باعث افزایش ۱۰ درصدی قیمت نفت شده که این موضوع به اقتصاد روسیه کمک کرده و باعث تقویت آن گردیده است. بر اساس گزارشهای «صندوق بینالمللی پول»، بودجه مسکو موفق به رشد ۵ درصدی شده و توانسته است تحریمها را تحت کنترل درآورد.
از نظر دیگر، تلاشهای میانجیگری ولادیمیر پوتین به عنوان پاسخ به فشارهای شورای امنیت و سازمانهای بینالمللی تلقی میشود. خبرگزاری «تاس» گزارش داده که روسیه به ارائه پیشنهاداتی برای قطعنامههای جدید پرداخته است. این اقدامات، سازمانهایی همچون سازمان همکاری اسلامی را به کار گرفته تا ایران را به پای میز مذاکره دعوت کنند. همچنین، دادههای «صندوق بینالمللی پول» نشاندهنده کاهش ۱۵ درصدی تنشهای هستهای است که این روند به چالش کشیدن سلطه غرب بر نهادهای جهانی کمک کرده است. با این حال، انتقاداتی وجود دارد که به تمرکز بیش از حد بر نهادها بدون توجه به بازیگران غیر دولتی، به خصوص شرکتهای انرژی روسی معطوف است.
در اجلاس اخیر، پوتین بر اهمیت احیای مذاکرات توافق هستهای (برجام) تأکید کرد و روسیه را به عنوان ضامن این پروسه معرفی نمود. همچنین، اسرائیل که امنیت بوشهر را تضمین کرده، اعتماد خود را به نهادهای روسی اعلام کرد. این رویکرد در حالیکه سیاست روسیه را به عنوان یک تعادلبخش بینالمللی معرفی میکند، چالشهایی مانند وتوهای آمریکا را نادیده نمیگیرد.
به طور کلی، تصمیمات پوتین تحت تأثیر ادراکات منافع ملی شکل میگیرد. دونالد ترامپ نیز اشاره کرده است که «روسیه میتواند کمک کند» به طوری که این برداشت، میانجیگری را به عنوان راهی برای بهبود روابط با آمریکا معرفی کرده است.
در نهایت، میانجیگری پوتین به طور همزمان چالشها و فرصتهایی را برای روابط ایران و اسرائیل ایجاد کرده است. افزایش ۱۰ درصدی قیمت نفت و کاهش ۱۵ درصدی تنشها به عنوان نتایج اصلی این تحولات توسط «صندوق بینالمللی پول» مورد اشاره قرار گرفته است. پوتین در این زمینه گفت: «دیپلماسی تنها راه حل است» ولی روایت اسرائیل در این ماجرا بدون توجه به منافع متقابل ناقص به نظر میرسد. این مسأله به تقویت امنیت در جنوب خلیج فارس منجر شده است.
