**مبارزه با استعمار در خوزستان: یادمانهای حماسی**
در تاریخ سیاسی، اجتماعی و مذهبی خوزستان، واژههای “طوق” و “طوب” به عنوان نمادهای مبارزه با استعمار انگلیس از دوران زندیه تا قاجار شناخته میشوند. در این راستا، علیا، دختر شیخ سلمان کعبی، نقش مهمی ایفا کرده و مردان قبیلهاش را به سمت جنگ علیه بیگانگان در نزدیکی فلاحیه هدایت کرد.
این جهاد خودجوش، پس از درگیریهای پی در پی، culminates به پیروزی لشکر بنیکعب در جلوگیری از ورود نیروهای انگلیسی و عثمانی به خوزستان منجر شد. در طی این نبرد، نیروهای شیخ سلمان موفق به گرفتن گردنبندی از مستر زبیدی انگلیسی شدند که این عمل به پاس دلاوری علیا به او اهدا گردید و سبب نامگذاری این نبرد به “حرب ابوطوق” شد.
در نبرد دیگری، گروهی از دلیران قبایل مختلف در دشت آزادگان برای جهاد منیور بسیج شدند. ادبیات محلی عربی تجربههای جنگی خود را با زیبایی خاصی در قالب هوسهها بازگو کرد. جمله مشهور “الطوب احسن لو مگواری؟!” به یادگار مانده که به مقایسه قدرت توپهای جنگی و چوبدستی اشاره میکند.
این درگیری، که به دو مرحله تقسیم شد، در ابتدای کار به پیروزی خوزستانیها دست یافت، اما در نهایت به دلیل برتری تسلیحاتی دشمن، تعداد زیادی از مدافعان عرب به شهادت رسیدند.
امروزه، یک قرن پس از این حماسه، “مقبرة الجهاد” در نزدیکی اهواز یادآور فداکاریهای مبارزان خوزستانی در برابر متجاوزان است. این بنای یادبود پس از انقلاب اسلامی به دستور رهبر انقلاب تأسیس و به عنوان میراث فرهنگی انقلاب و آثار دفاع مقدس ثبت شده است.
کتابهای “المنیور و جهاد عربهای خوزستان” نوشته حمید طرفی و “جهاد عشایر عرب خوزستان” نوشته آیت الله کعبی، به تفصیل به شرح مبارزات مردمان عرب خوزستان در این دو جهاد پرداختهاند.
