به گزارش خبرگزاریها، «علیرضا کدیور» و «محمدجواد شاکر آرانی»، محققان حوزه روزنامهنگاری داده، در گزارشی با عنوان “آتش در خانه” به بررسی آماری شهدای جنگ 12 روزه و تهیه روزشمار پرداختند. این بررسی شامل تفکیک شهدای هر استان، مقایسه جنگ 12 روزه ایران و اسرائیل با جنگ 8 ساله ایران و عراق و همچنین تفکیک شهدای نظامی و غیرنظامی است.
به نقل از ایرنا، این گزارش با تمرکز بر دادههای گردآوری شده از خبرگزاریها به تحلیل آمار شهدای جنگ پرداخته و سیر وقایع را بررسی کرده است. تحلیل این دادهها ضمن مرور وقایع گذشته، نکات مهمی درباره آینده نیز ارائه میدهد.
### آمار شهدای جنگ اسرائیل و ایران
براساس اطلاعات بهدستآمده، 1088 نفر از 23 خرداد تا 3 تیر 1404 بهطور مستقیم بر اثر حملات اسرائیل جان خود را از دست دادهاند. از این تعداد، 54 درصد (حداقل 560 نفر) از نیروهای نظامی و 46 درصد غیرنظامی بودهاند؛ که شامل 12 درصد نیروهای انتظامی (حداقل 153 نفر) و 34 درصد شهروندان عادی (حداقل 327 نفر) میشود.
تنوع جغرافیایی حملات اسرائیل نیز قابل توجه است؛ 25 استان از 31 استان ایران در این 12 روز مورد هدف قرار گرفتهاند و 18 استان بهطور خاص خسارت جانی دیدهاند.
تهران به عنوان پایتخت و پرجمعیتترین شهر ایران، بیشترین تعداد شهید را به خود اختصاص داده و 57 درصد از شهدای جنگ (حداقل 592 نفر) از این شهر بودهاند که دو سوم آنان را غیرنظامیان تشکیل میدهند. سوالات بسیار در مورد اینکه چرا پایتخت مهمترین هدف اسرائیل در این جنگ بود، همچنان مطرح است.
### روزشمار جنگ 12 روزه اسرائیل و ایران: مرور سیر وقایع
حمله اسرائیل بسیاری را غافلگیر کرد، اما با توجه به تاریخ پرتنش روابط، جنگ چندان دور از انتظار نبود. صبح روز 23 خرداد 1404، صدای انفجار در تهران خاطره جنگهای گذشته را زنده کرد. حملات اسرائیل نهتنها به مناطق مسکونی بلکه به پایگاهها و تأسیسات نظامی نیز آسیب وارد کرد.
برخی از اهداف اصلی این حملات شامل ترور متخصصان هستهای، فرماندهان نظامی و مقامهای سیاسی، همچنین تخریب توان موشکی و زیرساختهای مربوط به برنامه هستهای بود.
با افزایش آگاهی از وضعیت، تعداد شهدای ایران در روزهای بعدی به نسبت روز اول کاهش یافت، اما اسرائیل به شدت به حملات خود ادامه داد. در تاریخ 27 تا 31 خرداد 1404، عملیات روانی و حملات سایبری نیز افزایش یافت.**روزهای آرام تهران و تحولات جنگ اسرائیل و ایران (۲۷ تا ۳۱ خرداد)**
بین سهشنبه تا شنبه (۲۷ تا ۳۱ خرداد)، تهران روزهای نسبتا آرامی را تجربه کرد. بسیاری از شهروندان این کلانشهر را ترک کرده بودند و پایتخت در این مدت کمسروصدا و خالی به نظر میرسید. با این حال، شبها همچنان تحت تأثیر فعالیتهای پدافند هوایی قرار داشت. جنگ اسرائیل علیه ایران در این ایام به تحولاتی جدید روبهرو شد. در این مدت، حملات سایبری بیسابقهای به زیرساختهای بانکهای سپه و پاسارگاد صورت گرفت و همچنین حدود ۱۰۰ میلیون دلار در صرافی رمزارز نوبیتکس هک شد.
**ورود مستقیم ایالات متحده به جنگ (۱ تیر ۱۴۰۴)**
مداخلات آمریکا در جنگ اسرائیل و ایران، صرفاً به تهدیدات سیاسی محدود نشد و با اعلام ورود مستقیم ایالات متحده به جنگ در بامداد یکشنبه، اول تیر ۱۴۰۴، همراه گردید. ارتش آمریکا در اقدامی با بمبهای مخصوص به تأسیسات هستهای ایران در نطنز، اصفهان و فردو حمله کرد که این اقدام بهطور علنی قوانین بینالمللی را نقض کرد.
**خونینترین ساعات جنگ پیش از آتشبس (۲ و ۳ تیر ۱۴۰۴)**
دوشنبه، ۲ تیر و بامداد سهشنبه، ۳ تیر به عنوان آخرین و خونینترین ساعات جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران شناخته میشود. این دو روز، بهویژه برای تهران، خونینترین روزهای جنگ به شمار میرود.
**تحلیل آماری از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران**
بررسی آمار شهدا در استانهای مختلف نشان میدهد که بیشترین خسارات به استانهای پرجمعیت، بهویژه تهرانیها، اختصاص دارد. بیش از نیمی از قربانیان در تهران جان باختهاند. پراکندگی حملات اسرائیل در نیمه غربی و مرکزی کشور نیز نشاندهنده تلاش برای سرکوب پدافند هوایی در این مناطق و تهاجم به پایتخت است.
سایر استانهای متأثر از حملات شامل آذربایجان شرقی، اصفهان، البرز، کرمانشاه و… بودهاند. همچنین، استانهایی مانند بوشهر و مازندران نیز در این ۱۲ روز تحت حمله قرار گرفتند، اما تلفات جانی گزارش نشده است.
در استانهای سیستانوبلوچستان و کرمان، هیچ نشانهای از حملات اسرائیل مشاهده نگردید.
**تحلیل آمار شهدا**
تحلیلها نشان میدهد که در روزهایی که شدت حملات اسرائیل بیشتر بوده، سهم غیرنظامیان از کل شهدای جنگ افزایش یافته است. این مسأله نشاندهنده تأثیر مستقیم و سنگین جنگ بر زندگی عادی شهروندان و نیروهای انتظامی است.
حملات هوایی اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه اخیر، به وضوح نتایج ناگواری برای غیرنظامیان داشته است. بر اساس گزارشها، این حملات نه تنها هدفگیری نظامی بهتری نداشته، بلکه باعث افزایش بیسابقه جانی شده، بهطوری که بیشتر قربانیان غیرنظامی بودند. اسرائیل، مشابه گذشتههای خود در فلسطین و غزه، اختیاری از کشتار غیرنظامیان نداشته و این موضوع در طول مدت جنگ به وضوح مشهود است.
تحلیل جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران در مقایسه با جنگ هشت ساله عراق و ایران
تحلیل آمار شهدای جنگ هشتساله عراق و ایران و مقایسه آن با جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران در زمینه میزان تلفات غیرنظامیان، نیروی نظامی و سربازان، متفاوت به نظر میرسد. در جنگ هشتساله عراق و ایران، فقط ۱۰ درصد از شهدای ایران را غیرنظامیان تشکیل میدادند، در حالی که این آمار در جنگ اخیر به ۳۱ درصد افزایش یافته است.
از میان غیرنظامیانی که در این جنگ جان خود را از دست دادند، ۱۲۱ نفر آنها (۳۷ درصد) زنان بودهاند که بیشترین تلفات در تهران ثبت شده است. در این میان، سن ۴۷ نفر از قربانیان جنگ اخیر زیر ۱۸ سال بوده، که بیشتر آنها نیز در تهران کشته شدهاند.
در جنگ هشتساله، تنها ۵ درصد از شهدای نیروهای مسلح ایران به کادر و سربازان وظیفه نیروی انتظامی تعلق داشتند، در حالی که در جنگ اخیر این رقم به ۱۵ درصد رسید.
روند افزایش آمار شهدا پیش از پایان جنگ
مطالعه بر روی تغییرات آمار شهدا در طول زمان در جنگ هشتساله عراق و ایران و جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران، الگوی مشابهی را نشان میدهد. در هر دو جنگ، آمار شهدا پیش از پایان جنگ به اوج خود میرسد. در جنگ هشتساله، آمار شهدا پس از اوجگیری همچنان ادامه داشت، اما در جنگ ۱۲ روزه، پس از یک اوج و با عبور از تاریخ 2 تیر ۱۴۰۴، آتشبس برقرار گشت.
نتیجهگیری
۱. اسرائیل با آغاز حملات به عمق سرزمین ایران، عملیات خود را با ترور فرماندهان و دستاندرکاران نظامی آغاز کرد، و حملات خود را به زیرساختها و مراکز امنیتی گسترش داد. این روند نشان میدهد که اسرائیل در پی بیثباتی داخلی و تضعیف حاکمیت از طریق حمله به نهادهای کلیدی حکومتی خود است.
۲. مردم ایران برای اولین بار از سال ۳۷، با جنگی جدید در مرزهای خود مواجه شدند که به سرعت ترس و وحشت را در میان شهروندان، به ویژه در تهران، رواج داد. این جنگ به نسبت تجربه گذشته ایرانیان با جنگ هشتساله، متفاوت و پرتنشتر بوده و اثرات ویرانگری بر ساختار اجتماعی و اقتصادی کشور گذاشت.
در جدیدترین تحولات مربوط به جنگ در مناطق مرزی، مشخص شده است که این جنگ با ویژگیهایی منحصر به فرد آغاز شده است. به گفته تحلیلگران، این درگیری به طور قابل توجهی شباهت کمتری به جنگهای کلاسیک دارد و بیشتر به یک عملیات تروریستی بزرگ با استفاده از فناوریهای پیشرفته اطلاعاتی و قابلیتهای تخریبی بالا شباهت دارد. هدف اصلی این اقدامات، پایتخت سیاسی کشور بوده است. بر اساس گزارشها، تعداد تلفات این درگیری، از جمله قربانیان غیرنظامی، در مقایسه با جنگهای سنتی، بسیار بالا و نگرانکننده است.
به رغم این وضعیت، ایران با تکیه بر استقامت مردم و پاسخگویی به حملات، موفق شده است در برابر تعرضات دشمن مقاومتی قابل توجه داشته باشد. اما بررسی جزئیات وقایع و آمار تلفات نشان میدهد که اسرائیل اهداف و راهبردهای پیچیدهای برای آسیبدیدن به ایران دارد. لذا نیاز مبرم به ترمیم توان دفاعی و تقویت «بازدارندگی مردمی» با در نظر گرفتن عوامل کلیدی جنگهای مدرن، شامل اطلاعات، حفاظت و فناوری، احساس میشود تا بتوان کانون سیاست کشور را تقویت کرد.
