به نقل از خبرآنلاین، یک هیولای کوچک و جذاب که قرار بود نمایانگر خلاقیت فرهنگی شرق آسیا باشد، اکنون به نشانهای از ضعف اقتصاد خلاق ایران تبدیل شده است.
مرکز پژوهشهای مجلس اخیراً تحقیقی تحت عنوان «پدیده لبوبو در ایران؛ تحلیلی فرهنگی و چارچوبی برای سیاستگذاری در حوزه سرگرمی» منتشر کرد.
این تحقیق نشان میدهد که ماجرای لبوبو تنها یک تب زودگذر از یک عروسک نیست و به مشکلات ساختاری در اقتصاد خلاق، ضعف مالکیت فکری و فاصله میان تولیدات فرهنگی و جوانان ایرانی اشاره دارد.
مطالعات این مرکز نشان میدهد که این پدیده، که از بستر شبکههای اجتماعی شکل گرفته، به موضوعی مهم در عرصه سیاستگذاری فرهنگی و اقتصادی تبدیل شده و نیازمند مداخله استراتژیک نهادهای تصمیمگیرنده مانند مجلس است.
لبوبو که به دست «کاسینگ لانگ»، هنرمند هنگکنگی خلق شده، ترکیبی از اسطورههای اسکاندیناوی و فرهنگ شرقی است. این موجود با چهرهای زشت و در عین حال جذاب، یک نمونه جهانی را به تصویر کشیده است.
تحقیق مرکز پژوهشها به موفقیت جهانی لبوبو و مدل تجاری شرکت «پاپمارت» اشاره کرده است؛ مدلی که با فروش «جعبههای شانسی»، نوعی اقتصاد مبتنی بر بازیهای هیجانانگیز را به وجود آورده است.
در ایران، اقبال به لبوبو از بهار ۲۰۲۴ با نمایش تصاویری از یک عضو گروه کرهای بلکپینک آغاز شد. این تصاویر باعث شکلگیری تقاضای بالایی در میان هواداران ایرانی شد.
از آنجا که «پاپمارت» نمایندگی رسمی در ایران نداشت، بازار غیررسمی با ورود نسخههای تقلبی و ارزانتر به نام «لفوفو»، یک بازار ۱۰۰ میلیارد تومانی را در عرض چند ماه به وجود آورد. این میزان فروش نشاندهنده اشتیاق پنهان جامعه برای مصرف فرهنگی مدرن و نیز بیبرنامگی نهادهای داخلی است.
پژوهشها نشان میدهد که مقایسه لبوبو و نمونههای بومی مانند «دارا و سارا» تغییرات فرهنگی و ذائقه نسل جدید را نمایان میکند. محصولات قدیمی با هدف آموزش و هویتسازی طراحی شده بودند، اما جذابیت کمتری داشتند.
مقابل آنها، لبوبو و نسخه تقلبیاش به واسطه مشارکت و آزادی در تفسیر معنا محبوب شدهاند. نسل جدید مصرفکننده، دیگر مخاطب منفعل نیست و خودش تولیدکننده معناست.
تحقیقات مرکز پژوهشها همچنین بر آثار منفی پدیده لفوفو در نقض حقوق مالکیت فکری و تهدیدهای ایمنی تأکید دارد، زیرا بسیاری از محصولات تقلبی استانداردهای لازم را ندارند.
این بازار نه تنها فرار مالیاتی و گمرکی زیادی به همراه دارد، بلکه در صورت ادامه این روند ممکن است در سایر حوزههای فرهنگی نیز مشکلاتی ایجاد کند.
بهعلاوه، این گزارش لبوبو را به عنوان نمونهای از قدرت نرم جدید چین معرفی میکند که از طریق شرکتهای خصوصی تحققی میشود و ممکن است بازار ایران را تحت تأثیر قرار دهد.
در مقابل، پژوهشگران تأکید دارند که ایران نیز میتواند با توسعه مالکیتهای فکری جذاب و حمایت از طراحان داخلی، در اقتصاد خلاق منطقه نقش فعالی ایفا کند.
به طور کلی، این گزارش پدیده لبوبو را به عنوان نمادی از چالشهای ساختاری در نظام فرهنگی ایران تحلیل کرده و نشان میدهد که این عروسک به یک آینه از تضادهای فرهنگی و اقتصادی تبدیل شده است.
