**افزایش مصرف الکل در ایران؛ هشدارهای جدی درباره خطرات آن**
با افزایش روزافزون مصرف الکل در ایران، نگرانی‌ها در خصوص مسمومیت‌های مرگبار ناشی از مشروبات تقلبی شدت گرفته است. کمبود آمار دقیق و پروتکل‌های درمانی، به این معضل دامن زده است. به گفته سازمان پزشکی قانونی، در سال ۱۴۰۳، ۶ درصد از مرگ و میرها به دلیل مسمومیت با الکل‌ها گزارش شده و این عدد در پنج ماه اول سال ۱۴۰۴ به ۵ درصد رسیده است. همچنین، براساس اطلاعات بیمارستان‌های کشور، ۱۰ درصد از مراجعان مسمومیت در سال ۱۴۰۳ و ۵.۸ درصد در شش ماه ابتدایی سال ۱۴۰۴ به دلیل مصرف الکل بوده‌اند.
در این راستا، گزارشی نیز نشان می‌دهد که بیشترین موارد مسمومیت در شهرهای کرج، تهران، مشهد، مازندران و اهواز ثبت شده است. وزارت بهداشت از تغییر الگوی مصرف مواد مخدر خبر می‌دهد و می‌گوید که مردان ایرانی بیشتر به سمت مصرف الکل تمایل دارند. انتظار می‌رود تا اقدامات جدی و علمی برای پیشگیری و درمان این وضعیت انجام گیرد.
محمد مشیری، عضو هیأت علمی انجمن سم‌شناسی ایران، در همین زمینه ابراز نگرانی کرده و به افزایش قابل توجه بیماران الکلی اشاره کرده است. او می‌گوید: «زمانی که دانشجو بودم، بیماران الکلی وجود نداشت، اما اکنون روزانه چندین بیمار با مسمومیت الکلی به بیمارستان مراجعه می‌کنند.»
تغییر در الگوی مصرف مواد مخدر به سمت الکل و مواد جدید یکی از دلایل اصلی این وضعیت به شمار می‌رود. مشیری در این باره توضیح می‌دهد که الگوهای اعتیاد در جهان به طور مداوم تغییر می‌کند و شیشه به جای هروئین در حال تبدیل شدن به ماده اصلی اعتیاد در کشور است. به طوری که امروز دیگر بیماران هروئینی وجود ندارد و تمرکز بیشتر بر روی مصرف شیشه و الکل است.
وی تأکید می‌کند که باید به تمایلات جدید مصرف‌کنندگان توجه ویژه‌ای شود و اقدامات پیشگیرانه و درمانی برای مقابله با این بحران، به سرعت طراحی و به اجرا درآید.**افزایش چشمگیر مصرف الکل در جامعه، وابستگی زنان به الکل بالاتر از مردان**
گزارش‌ها حاکی از افزایش قابل توجه مصرف الکل در جامعه است؛ با این حال به دلیل缺بود آمار رسمی، مشخص نیست که این افزایش به چه میزان بوده است.
**چرا زنان بیشتر به مصرف الکل گرایش پیدا کرده‌اند؟**
تغییرات فرهنگی و اجتماعی تأثیر زیادی بر روی رفتار زنان دارد. در سال‌های اخیر، تمایل به برابری جنسیتی افزایش یافته که متأسفانه بخشی از این تغییرات به سمت مصرف مشروبات الکلی و رفتارهای پرخطر سوق پیدا کرده است. قبح مصرف الکل برای زنان کاهش یافته و آنان سریع‌تر از مردان به این ماده وابسته می‌شوند، که این موضوع خطر اعتیاد را برای آن‌ها بالا می‌برد.
**چالش‌های ترک الکل**
کارشناسان معتقدند که مصرف الکل به بدن و روان آسیب‌های گسترده‌ای وارد می‌کند و اثرات آن تا حدود زیادی گریبان‌گیر خانواده و جامعه نیز می‌شود. آسیب‌های ناشی از الکل به ارگان‌های مختلف از جمله مغز و قلب مربوط می‌شود و خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را افزایش می‌دهد. همچنین، رفتارهای گروهی نظیر پرخاشگری و مشکلات خانوادگی نیز تحت تأثیر مصرف الکل قرار می‌گیرد.
بسیاری از افراد بر این باورند که ترک الکل باید ساده‌تر از ترک مواد مخدر باشد، اما واقعیت این است که ترک الکل فرآیندی دشوار و نیازمند نظارت پزشکی است. قطع ناگهانی مصرف می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی چون توهم و تشنج شود.
**سکوت در مدارس درباره مواد مخدر و الکل**
برخی کارشناسان بر این باورند که نبود سیاست‌های پیشگیرانه و نظارت مؤثر مشکلات اصلی در این حوزه به شمار می‌آید. با این حال، تغییرات اجتماعی و فرهنگی نیز دلایل مؤثری هستند. در ایران، به دلیل ساختار اجتماعی مذهبی، مصرف الکل بیشتر به چشم می‌آید و در عین حال، استفاده از دیگر مواد مخدر نیز در حال افزایش است. در مدارس، درباره خطرات مصرف مواد، سکوت حاکم است و این امری آسیب‌زا است.
**نیاز به پروتکل‌های رسمی برای ترک الکل**
هنوز هیچ پروتکل مشخصی برای ترک الکل در کشور تدوین نشده و حدود چهار تا پنج سال است که در زمینه ایجاد این پروتکل تلاش می‌شود. در حال حاضر، کلینیک‌های رسمی برای ترک الکل وجود ندارد و در عین حال، موارد مسمومیت الکلی در ایام تفریحی مانند تعطیلات نوروز افزایش می‌یابد.
مشروبات الکلی خالص در ایران غیرقابل دسترس است
در حالی که مصرف مشروبات الکلی در بسیاری از کشورها قانونی است، در ایران مشکل اصلی به وجود مشروبات تقلبی مرتبط است. سهم فروشندگان متخلف در این معضل تا چه حد جدی است؟
نقش این افراد بسیار قابل توجه است. به‌طور کلی می‌توان گفت که در ایران هیچ مشروب خالصی وجود ندارد و حتی بطری‌های پلمپ شده نیز تقلبی هستند و در کارگاه‌های غیرقانونی تولید می‌شوند.
بسیاری از این مشروبات دارای ترکیبات دارویی مضر بوده و در آزمایش‌ها مثبت می‌شوند. به ویژه الکل‌های صنعتی یا متانول که می‌توانند موجب نابینایی و مرگ شوند. این نوع مسمومیت‌ها می‌توانند آسیب‌های جسمی و مغزی دائمی به جا بگذارند.
خطرات مصرف اتانول
با توجه به بازار مشروبات تقلبی، بعضی افراد اتانول را بر مصرف مشروبات زیرپله‌ای ترجیح می‌دهند. آیا این تصور که اتانول بی‌خطر است، درست است؟
خیر، مصرف اتانول نیز در دوزهای بالا می‌تواند موجب مسمومیت و حتی مرگ شود. اتانول همان ماده اصلی موجود در مشروبات الکلی است و نمی‌توان گفت نسخه دارویی آن خطری ندارد.
علاوه بر این، اتانولهای موجود در داروخانه‌ها معمولاً شامل ترکیبات دیگری هستند. در واقع، هر کسی که مشروب می‌نوشد، اتانول مصرف می‌کند و تفاوتی میان نوع مصرف وجود ندارد.
مصدومیت ناشی از اتانول در هر شب
با توجه به کمبود آمار دقیق، شما در مراکز درمانی خود تقریبا چه تعداد مصدومیت ناشی از مصرف الکل را در ماه یا هفته مشاهده می‌کنید؟
آمار دقیقی در دست ندارم، اما به‌طور میانگین شبانه یکی یا دو بیمار با مسمومیت اتانول داریم. همچنین در طول ماه، چند مورد مسمومیت با متانول نیز مشاهده می‌شود. برخی بیماران به خاطر وجود داروهای مخدر در این مشروبات، عوارض جدی را تجربه کرده‌اند.
۲۱۲
