به گزارش خبرآنلاین، در جامعه کنونی تعداد زیادی از افراد با سرطانهای مختلف دست و پنجه نرم میکنند؛ مشکلاتی که ممکن است برای عموم شناخته شده نباشند، اما از منظر پزشکی دارای اهمیت فراوانیاند. این اهمیت به دو دلیل است: نخست، پیچیدگی درمانهای این بیماریها و دوم، تأثیر مستقیم آنها بر کیفیت زندگی و توانایی عملکرد بیماران در آینده. یکی از سرطانهای مهم در این زمینه، سرطان حفره دهان است که از بافت مخاطی داخلی دستگاه گوارش نشأت میگیرد.
بر اساس اطلاعات مهر، خبرنگار این رسانه با **محمد شیرخدا**، فوقتخصص جراحی سرطان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران به گفتگو نشسته است.
**سرطان دهان به چه صورت ایجاد میشود؟**
شیرخدا توضیح میدهد که هر فرد دارای یک لایه پوست به عنوان پوشش محافظ است که مشابه این پوشش در دستگاه گوارش نیز وجود دارد و به آن مخاط گفته میشود. غذا هنگام عبور از دهان و سایر قسمتهای گوارشی با این بافت مخاطی در تماس است. همچنین، مجاری تنفسی نیز از این لایه پوشیده شدهاند.
به گفته او، همانطور که پوست میتواند به سرطان مبتلا شود، مخاط حفره دهان نیز ممکن است دچار بیماریهای سرطانی شود. این بافت، نواحی مختلفی از دهان از جمله لبها، زبان و سقف و کف دهان را پوشش میدهد و در صورت بروز تغییرات غیرطبیعی، فرد ممکن است به سرطان دهان دچار گردد.
شیرخدا تأکید میکند که سرطان به طور ناگهانی ظهور نمیکند و سلولهای سالم ابتدا تغییراتی را تجربه میکنند تا به حالت سرطانی برسند. این مراحل شامل افزایش تقسیم سلولی غیرطبیعی (هایپرپلازی) و سپس تغییر شکل سلولها به حالت غیرطبیعی (دیسپلازی) است. با پیشرفت این تغییرات، سلولها میتوانند به بافتهای اطراف حمله کنند و سرطان شکل میگیرد.
در مورد سرطان حفره دهان، سلولهای سرطانی معمولاً ابتدا در مخاط زبان یا کف دهان شروع به ظهور میکنند و میتوانند به سایر نواحی مانند گردن و حتی اندامهایی چون ریه و کبد منتشر شوند. این روند، نشاندهنده یک بیماری تدریجی است.
**عوامل خطرساز در بروز سرطان دهان**
شیرخدا به دو عامل خطر اصلی اشاره میکند که میتوانند به آغاز فرآیند سرطان کمک کنند. این عوامل موجب میشوند که سلولهای طبیعی از عملکرد نرمال خارج شوند و به سمت رشد نامنظم پیش بروند. وقتی که ساختار سلولی تغییر ژنتیکی پیدا میکند، فرآیند سرطانی شروع میشود. سرطان حفره دهان به عنوان یکی از بیماریهای جدی دستگاه گوارش فوقانی در نظر گرفته میشود، و شناخت مراحل ایجاد آن و تشخیص زودهنگام میتواند در پیشگیری و درمان مؤثر باشد.
شیرخدا خاطرنشان میکند که برای تبدیل سلولهای سالم به سرطانی، وجود یک عامل تحریککننده ضروری است. عواملی که میتوانند منجر به این تغییرات شوند، نقش مهمی در روند بیماری دارند.### عوامل خطر در سرطان دهان و اهمیت تشخیص زودهنگام
بهگزارش متخصصان، عوامل خطر یا فاکتورهای تأثیرگذار در بروز سرطان دهان شامل عواملی مانند سیگار، مواد مخدر و مصرف الکل هستند. به عنوان نمونه، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب در سرطان پوست میتواند منجر به تغییرات سلولی و سرطانی شدن سلولها شود. مشابه این وضعیت در سرطان دهان نیز دیده میشود که عوامل مختلف میتوانند تحریککننده تغییرات سلولی باشند.
**عوامل خطر اصلی سرطان دهان**
بر اساس نظرات کارشناسان، مصرف سیگار و الکل از جمله عوامل اصلی در بروز سرطان دهان هستند. سیگار کشیدن و نوشیدن الکل بهصورت همزمان میتواند خطر ابتلاء به این سرطانها را افزایش دهد و در این بین، مواد دخانی که از طریق دهان دود میشوند، خطرناکتر هستند. مصرف همزمان این دو ماده میتواند احتمال بروز این بیماری را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
**تأثیر همزمان سیگار و الکل بر سرطان دهان**
مطالعات اخیر نشان دادهاند که ترکیب سیگار و الکل ریسک ابتلاء به سرطان دهان را بهطور قابل توجهی افزایش میدهد. به گفته کارشناسان، در صورت استفاده همزمان این دو، ریسک ابتلا میتواند تا ده برابر افزایش یابد. در حال حاضر، آمار مصرف سیگار و الکل در جامعه در حال افزایش است و آگاهی عمومی نسبت به این خطرات میتواند در پیشگیری مؤثر باشد.
**اهمیت شناخت علائم اولیه سرطان دهان**
شناسایی زودهنگام علائم سرطان دهان نقش حیاتی در درمان این بیماری دارد. افراد باید به تغییرات احتمالی در دهان خود دقت کنند و در صورت مشاهده این تغییرات به پزشک مراجعه کنند. تغییرات مانند زخم، التهاب یا لکههای غیرطبیعی میتواند نشانههای خطرناک باشد.
**تغییرات نگرانکننده در دهان**
متخصصان تأکید میکنند که اگر کسی به وجود علائمی چون پلاکهای سفید یا قرمز، زخمهای دردناک یا تغییر در بافت دهان مشکوک شود و این علائم پس از سه هفته بهبود نیابد، باید به پزشک مراجعه کند. این علائم ممکن است ناشی از عوامل موقتی یا استفاده از غذاهای خاص باشد، اما در صورت عدم بهبودی، نیاز به بررسی دقیقتر خواهد بود.
**اهمیت مراجعه به متخصص آنکولوژی**
اگر علائم پس از سه هفته ادامه پیدا کند، پزشک ممکن است نیاز به بیوپسی داشته باشد تا تغییرات موجود را مورد بررسی قرار دهد. این آزمایش میتواند به تعیین خوشخیم یا بدخیم بودن تغییرات کمک کند و در صورت لزوم، بیمار باید به متخصصین آنکولوژی ارجاع شود.
در نهایت، آگاهی از خطرات و تشخیص بهموقع میتواند در کنترل و پیشگیری از سرطان دهان بسیار مؤثر باشد.### تأکید بر اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان دهان
مراجعه به افراد غیرمتخصص و استفاده از درمانهای غیرعلمی میتواند به تأخیر در تشخیص سرطان دهان منجر شده و وضعیت بیمار را وخیمتر کند. در صورت مشاهده زخم، لکه یا تغییر رنگ در داخلی دهان که بیش از سه هفته ادامه دارد، مراجعه به یک متخصص آنکولوژی یا دندانپزشک با تجربه در ضایعات دهانی ضروری است. تشخیص سریع میتواند به سادهتر شدن روند درمان و جلوگیری از انتشار بیماری کمک کند.
با وجود پیشرفتهای اخیر در زمینه پزشکی، درمان سرطانهای حفره دهان و زبان همچنان از چالشهای مهم محسوب میشود. هرچند تحقیقات جدید نتایج امیدوارکنندهای در درمانهای هدفمند و داروهای تازه ارائه دادهاند، اما محدودیتهای درمان این سرطانها همچنان پابرجاست.
### روشهای درمان سرطان دهان
سرطان دهان و زبان بهعنوان نوعی سرطان مهاجم شناخته میشود. سلولهای سرطانی میتوانند به سرعت به بافتهای مجاور گسترش پیدا کنند. برای مثال، تودهای در زبان ممکن است به سایر نواحی مانند غدد لنفاوی، ریهها و کبد انتقال یابد. بر اساس مراحل بیماری، شانس درمان متفاوت است، بهطوری که در مراحل اولیه، شانس بهبود ممکن است ۷۰ درصد باشد، اما در مراحل پیشرفته که متاستاز اتفاق میافتد، این احتمال به حداقل میرسد.
### عوارض درمان سرطان دهان
روشهای درمانی شامل جراحی، شیمیدرمانی و پرتودرمانی میباشند. اگرچه این درمانها میتوانند به از بین بردن تودههای سرطانی کمک کنند، اما ممکن است عوارض جدی بهدنبال داشته باشند. جراحی میتواند منجر به تغییرات ظاهری صورت و فک، و همچنین مشکلاتی در صحبت کردن، بلع و تنفس شود. در برخی موارد، بیماران ممکن است نیاز به تغذیه از طریق لوله مستقیماً به معده داشته باشند و آسیب به حنجره ممکن است به از دست رفتن صدای طبیعی منجر شود.
### اهمیت تشخیص زودهنگام و پیشگیری
شناسایی زودهنگام سرطان دهان کلیدی برای موفقیت درمان و حفظ کیفیت زندگی بیماران محسوب میشود. مراجعه دیرهنگام میتواند باعث گسترش عوارض و پیچیدگیهای درمان شود. برای پیشگیری از این بیماری خطرناک، ضرورت دارد که افراد سیگار، قلیان، مواد دخانی و الکل را از عادات خود حذف کنند؛ این اقدامات میتواند خطر بروز سرطان را به طور قابل توجهی کاهش دهد. با وجود دشواریهای درمان، پیشگیری همیشه گزینهای سادهتر، کمهزینهتر و کمعارضهتر است.
