به گزارش خبرآنلاین، هوش مصنوعی و بهویژه مدلهای زبانی پیشرفته نظیر ChatGPT، تأثیر عمیقی بر روی شیوههای یادگیری ما گذاشتهاند. بسیاری از کاربران برای درک بهتر و سریعتر موضوعات به این ابزار متوسل میشوند. اما آیا استفاده از این فناوری به جای روشهای سنتی جستوجو میتواند به کاهش کیفیت یادگیری بیانجامد؟ پژوهشهای اخیر نشان میدهد که استفاده از ChatGPT ممکن است به منجر به یادگیری با سطحیتر از دانش شود و عمق آموختهها را کمتر کند.
### تأثیر ChatGPT بر یادگیری
طبق اطلاعات پژوهشی تازه، افرادی که به ChatGPT برای یادگیری تکیه میکنند، معمولاً نسبت به کاربران جستوجوی سنتی، دانش سطحیتری دارند و حس مالکیت کمتری نسبت به اطلاعات کسبشده احساس میکنند. در این مطالعه، بیش از ده هزار شرکتکننده به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه اطلاعات خود را از ChatGPT به دست آوردند و گروه دیگر با جستوجوی منابع وب، مطالب را مطالعه کردند. پس از آن از شرکتکنندگان خواسته شد تا بر اساس اطلاعات آموختهشده، به دوستان خود توصیه کنند. نتایج نشان داد افرادی که از ChatGPT استفاده کردند، توصیههای کوتاهتر و کلیتر و با ارجاع کمتر به واقعیات دادهاند و کمتر در فرآیند یادگیری فعال حضور داشتند.
### سادگی و اثرات آن بر تفکر انتقادی
یکی از علل اصلی تفاوتهای مشاهدهشده، سهولت استفاده از ChatGPT است. ارائه اطلاعات به صورت خلاصه و کامل توسط این مدل، نیاز به جستوجو و تجزیه و تحلیل از سوی کاربر را کاهش میدهد. این وضعیت منجر به کاهش تلاش ذهنی و در نتیجه کمتر شدن عمق یادگیری خواهد شد. پژوهشگران متذکر میشوند که این سهولت میتواند به کاهش مهارتهای تفکر انتقادی منجر شود. وقتی فرد نیازی به نقد و مقایسه مفاهیم نداشته باشد، توانایی تحلیل و ترکیب اطلاعات کاهش مییابد.
مطالعات دیگر نیز نشان دادهاند که افزایش استفاده از ChatGPT با کاهش مشارکت در سایتهای علمی و پرسش و پاسخ مانند Stack Overflow همراه بوده است. کاربران به جای پرسش از دیگران در پلتفرمهای عمومی، ترجیح میدهند پاسخ سوالات خود را از ChatGPT دریافت کنند. این روند ممکن است به ضعف دانش عمومی و کاهش تبادل اطلاعات آزاد بینجامد.
با این حال، ChatGPT به عنوان ابزاری ارزشمند باقی مانده و رویکرد مناسب ترکیب دو روش این چنین است:
1. استفاده از ChatGPT برای آشنایی اولیه و جمعآوری ایدهها.
2. مراجعه به منابع اصلی و معتبر برای تحلیل عمیق و تقویت درک مفهومی.
با این روش، سرعت یادگیری حفظ میشود و در عین حال عمق دانش افزایش مییابد. اگرچه یادگیری با ChatGPT میتواند راحت و سریع باشد، اما نتایج پژوهشها نشان میدهد که کاهش تلاش و دانش سطحیتر از تبعات احتمالی آن است. لذا برای استفاده بهینه از هوش مصنوعی، باید آن را به شکل ابزاری مکمل در کنار منابع معتبر و تحلیل شخصی به کار برد. تنها با تلفیق یادگیری فعال و هوش مصنوعی میتوان از مزایای این فناوری بهرهمند شده و از سطحی شدن دانش جلوگیری کرد.
