غزال زیاری: نشست بررسی دستاوردهای حوزه سلامت و تجهیزات پزشکی با حضور دکتر سرکار، رئیس مرکز توسعه راهبردی، دکتر قانعی، دبیر ستاد زیستفناوری، سلامت و فناوریهای پزشکی و دکتر لموکی، معاون حقوقی و امور مجلس به همراه کارشناسان و خبرنگاران این حوزه برگزار شد. دکتر سرکار در این جلسه به پیشرفتهای قابل توجه ایران در زمینه سلامت و خودکفایی دارویی و همچنین محصولات سلولهای بنیادی اشاره کرد و به کاربردهای هوش مصنوعی در این حوزه پرداخت.
وی با تأکید بر همکاری نزدیک معاونت علمی و وزارت بهداشت بیان کرد که بهکارگیری هوش مصنوعی میتواند به افزایش سرعت و دقت خدمات بهداشتی، کاهش هزینهها و در نهایت بهبود دسترسی به خدمات سلامت کمک کند.
دکتر سرکار در این خصوص گفت: «هوش مصنوعی به عنوان دستیار کمک تشخیصی در رادیولوژی و پاتولوژی میتواند برای تشخیص سرعت و دقت را افزایش دهد. همچنین در مدیریت حوزه سلامت میتواند اثربخشی بالایی داشته باشد و هزینهها را کاهش دهد.»
وی با ذکر مثالی افزود: «در بخشهای ICU و CCU، معمولاً برای هر یک یا دو بیمار، یک پرستار اختصاص داده میشود تا علائم حیاتی را کنترل کند. این امر منجر به افزایش هزینهها میشود. در شرایط بحران نیروی متخصص، با استفاده از هوش مصنوعی میتوان نظارت بر علائم حیاتی چندین بیمار را به این فناوری سپرد و با ۸ پرستار برای ۸۰ بیمار خدمت رسانی کرد.»
دکتر سرکار همچنین به تأثیر هوش مصنوعی در تصمیمگیریهای کلان حوزه سلامت اشاره کرد و گفت: «استفاده از هوش مصنوعی در تصمیمگیری مدیران و سیاستگذاران میتواند تحولی در نظام سلامت ایجاد کند؛ پیشبینی میشود که با این روش، هزینهها تا ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یابد و کمبود نیروی متخصص نیز جبران شود.»
استفاده از هوش مصنوعی در زمینههای درمانی
وی در ادامه به کاربردهای هوش مصنوعی در تشخیص بیماریها اشاره کرد و گفت که این فناوری میتواند به تشخیص زودرس بیماریهایی مانند سرطان کمک کند و از پیشرفت آنها به مرحله بحرانی جلوگیری کند. وی افزود: «هوش مصنوعی میتواند تحولات زیادی ایجاد کند و در همین راستا شورایی در وزارت بهداشت برای هوشمندسازی نظام ارجاع تشکیل شده است.»
این فعالیتها در دو سطح انجام میشود: ابتدا در حوزه بهداشت به مشاورهها و مراقبتهای خود شروع میشود و سپس به جامعه تسری مییابد. در سطح دوم، تمرکز بر درمان سه بیماری پرمصرف یعنی بیماریهای قلبی عروقی، سرطان و بیماریهای کلیوی است که قرار است در یک یا دو استان بهطور آزمایشی اجرا شود و در صورت موفقیت، به سراسر کشور گسترش یابد.
کاربرد هوش مصنوعی
### هوش مصنوعی در داروسازی
با توجه به پیشرفتهای اخیر در حوزه پزشکی، بحث استفاده از هوش مصنوعی در داروسازی و تجهیزات پزشکی برای بهبود دقت و کارآیی در حال گسترش است. طبق پیشبینیها، این تکنولوژی میتواند در آینده فرمولاسیون داروها را با سرعت و هزینه به مراتب کمتری انجام دهد.
در زمینه پزشکی شخصیسازیشده، هوش مصنوعی قادر خواهد بود با توجه به اطلاعات ژنتیکی هر فرد، داروی خاصی را طراحی کند. برای تحقق این اهداف، ضرورت دارد که هماکنون زیرساختهای لازم فراهم شود.
### حمایت از طرحهای هوش مصنوعی
دکتر سرکار در ادامه بیانات خود گفت که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان از طرحهای مربوط به هوش مصنوعی حمایت میکند. وی بیان داشت: «ما همکاریهایی با دانشگاه علوم پزشکی تهران در این حوزه داریم و تاکنون ۴۶ طرح در مورد کاربردهای مختلف هوش مصنوعی در سلامت دریافت کردهایم. همچنین فراخوانی برای محققانی که به ۶۰% پیشرفت دست یافتهاند، ارائه شده است تا از آنها حمایت مالی شود تا طرحهایشان به پایان برسد و مراحل آزمون بالینی را طی کنند.»
### چالشهای موجود در دادهها
دکتر سرکار همچنین به چالشهای مربوط به «Big Data» اشاره کرد. وی اذعان داشت: «گروههای فناور در حوزه هوش مصنوعی با مشکل عدم دسترسی به اطلاعات بیماران مواجه هستند. دادههای موجود نیز به صورت خالص و مرتب نشدهاند و نیاز به پالایش دارند.»
او افزود: «برای دسترسی به اطلاعات حوزه سلامت، لازم است پروتکلهایی ایجاد شود که حفظ محرمانگی و رعایت اخلاق را تضمین کند. بسیاری از برنامههای فعلی، به دادههای Open Source از کشورهای خارجی اتکا دارند، در حالی که این اطلاعات برای طراحی الگوریتمهای هوش مصنوعی در ایران کافی نیست. به همین خاطر، باید فعالیتهایی در زیستبوم هوش مصنوعی انجام شود تا آمادگی کارآمدی در این حوزه به وجود آید.»
