**خبرگزاری مهر – گروه هنر – ندا زنگینه – آروین موذنزاده**
انیمیشن سینمایی «یوز» که به همت انیمیشن سوره و ویستامدیا تولید شده است، از تاریخ ۲ مهر، همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید، اکران خود را در سینماها آغاز کرده و توانسته فروش قابل توجهی را به ثبت برساند و در صدر جدول فروش قرار گیرد.
این انیمیشن داستان یک یوز ایرانی را روایت میکند که در نیویورک زندگی پرزرق و برق و تجملاتی دارد. علیرغم رفاه موجود در این محیط متفاوت، او به لحاظ روحی از ریشهها و هویت واقعی خود فاصله میگیرد. این احساس، او را به سفر چالشبرانگیزی برای بازگشت به سرزمین مادری و کشف دوباره هویتش سوق میدهد. در طول این سفر، شخصیت با موقعیتهای طنزآمیز و دراماتیک متعددی روبرو شده و بیننده، به ویژه نوجوانان و خانوادهها، از درسهای نهفته در این داستان بهرهمند میشوند.
به مناسبت اکران انیمیشن «یوز»، میزگردی در خبرگزاری مهر با حضور رضا ارژنگی کارگردان، احسان کاوه تهیهکننده و حامد عزیزی مدیر دوبلاژ این اثر برگزار شد. در این نشست مباحث مرتبط با فرآیند تولید این انیمیشن از ابتدا تا انتها مورد بررسی قرار گرفت و احسان کاوه به چالشهای نوشتن فیلمنامه و وضعیت صنعت انیمیشن در ایران پرداخت.
اولین بخش این گفتگو با عوامل «یوز» به شرح زیر است:
رضا ارژنگی در خصوص مراحل اولیه شکلگیری پروژه اشاره کرد که در سال ۱۳۹۶ به دنبال نمادی ایرانی بود و باور داشت که هنگام مذاکرات با نهادهای مربوطه، باید بر بومیسازی تمرکز داشت. بعد از تحقیقات فراوان، به این نتیجه رسید که یوزپلنگ ایرانی انتخابی مناسب است. همچنین، خطر انقراض این گونه، مزید بر انگیزههای او بود. ارژنگی با سرمایه شخصی یک تیزر کوتاه ساخت و پس از مذاکرات اولیه موفق به همکاری با مرکز انیمیشن سوره شد. در این مرکز، تیزر نمایش داده شد و با استقبال مواجه شد که به شروع نگارش فیلمنامه انجامید.
وی درباره طراحی شخصیت یوز نیز بیان کرد که از شخصیت «پو» در انیمیشن «پاندای کونگفوکار» الهام گرفته و به دنبال آثار کارآمد است. او تأکید کرد که درام باید با نقصهای شخصیتها پیوند داشته باشد و به همین دلیل، تصمیم به طراحی یوزی کمتحرک و تنبل در آمریکا گرفتند.**فیلمنامهنویسی انیمیشن: چالشها و نکات مهم**
در دوردست از خانه، تنها به خواب و غذا مشغول است. داستان «یوز» در مسیر سفر قهرمان روایت میشود، اما خطی و پیشبینیپذیر بودن آن میتواند از جذابیتش بکاهد. رضا ارژنگی، یکی از نویسندگان این فیلمنامه اعلام کرد: «ما سه بار فیلمنامه را بازنویسی کردیم و هر بار کل داستان دستخوش تغییر شد تا به نسخه نهایی رسیدیم. نگارش فیلمنامه به نظر ساده میآید، اما در واقع یکی از چالشهاست.»
احسان کاوه نیز در این زمینه گفت: «فیلمنامه مهمترین و پرچالشترین بخش هر اثر انیمیشنی است. باید توجه داشت که درون هر کار هنری، تلاش برای خلق جهانی فانتزی و دستیابی به یک ایده جدید ستودنی است. در انیمیشن، ارتباط نزدیکی بین متن فیلمنامه و تکنیکهای تولید وجود دارد. به عنوان مثال، تولید پر پرنده در انیمیشن میتواند یک چالش بزرگ باشد.»
برای نمونه، انیمیشن «پایپر» که برنده اسکار شد، با هدف نمایش با دقت پرهای پرندگان در شرایط مختلف طراحی شده است. کاوه اشاره کرد که دیزنی در طی یک قرن فعالیت خود، راههای زیادی را برای بهینهسازی فرآیند ساخت انیمیشن یافته و در فیلمنامههایش به کار برده است. او همچنین به کاراکتر «استاد پیشول دم پشمکی» اشاره کرد که نمادی از خلاقیت در طراحی شخصیتهاست.
وی در ادامه افزود: «فیلمنامهنویسی انیمیشن باید به نیازهای تماشاگران کودکی که با والدین خود به سینما میآیند، توجه کند. در برخی انیمیشنهای ایرانی، وجود چندین داستان موازی باعث میشود کودکان برای درک آن نیاز به فکری پیچیده داشته باشند. از سوی دیگر، داستانهای خطی مانند انیمیشن «لوپتو» برای درک کودکانه مناسبتر است.»
در نهایت، نویسندگان بر این نکته تأکید کردند که فیلمنامهنویسی موفق باید به جوانب فنی و در عین حال جذابیت داستان برای کودکان و والدین توجه ویژهای داشته باشد.در یک گفتوگوی جدید، حامد عزیزی، دوبلر و کارگردان، به بررسی بازخوردهای دانشآموزان از انیمیشن «یوز» اشاره کرد و تأکید کرد که آیا آنها توانستهاند داستان را درک کنند و کدام بخشهای آن برایشان جذابتر بوده است. او معتقد است که اگر نهادهای فرهنگی و خودشان بتوانند این بازخوردها را تحلیل کنند، میتوانند در پروژههای آینده خود به نتایج بهتری دست یابند. عزیزی بیان کرد که در حال حاضر رویکرد اغلب ما بهصورت سلبی است و خود را به تجربیات شخصی محدود کردهایم. به اعتقاد او، کمپانیهای معتبر همچون دیزنی با سالها تجربه به فرمولهای موفق فیلمنامهنویسی دست یافتهاند.
وی درباره علاقهاش به استفاده از دوبلرهای پیشکسوت در پروژه «یوز» نیز گفت که صدای این هنرمندان به اثر غنا و هویت میبخشد. عزیزی همچنین از شخصیت «استاد پشول دم پشمکی» که توسط استاد مدقالچی دوبله شده است، یاد کرد.
عزیزی در ادامه افزود که او تنها کسی بوده که سه شخصیت مختلف را در «یوز» دوبله کرده است و برای شخصیتهای فرعی نیز دوبلرهای جداگانهای انتخاب شده است. وی همچنین به چالشهای دوبله شخصیت هوشنگ خان با لهجه کرمانی اشاره کرد و توضیح داد که این تجربه به دلیل دوستی قدیمیاش با یک فرد کرمانی ممکن بوده است.
او به پیشرفتهای اخیر انیمیشن ایران اشاره کرد و اذعان داشت که گرچه این آثار توانستهاند موفقیتی در اکران کسب کنند، اما بیشتر آنها به یک ایده و پیام اخلاقی یکسان متکی هستند. عزیزی سؤال کرد که آیا این شیوه میتواند دوام بیاورد و سفارشدهندگان به همان شکل ادامه دهند.**تحلیل وضعیت تولید انیمیشن در ایران**
حامد عزیزی، کارشناس انیمیشن، به تاریخچه انیمیشن «یوز» اشاره کرد و توضیح داد که این پروژه از سال ۹۴ به کارگردانی رضا ارژنگی آغاز شد. او تصریح کرد که داستان این انیمیشن در نیویورک روایت میشود و به هیچ یک از رویدادهای سیاسی اخیر ارتباطی ندارد. عزیزی همچنین خاطرنشان کرد که در زمان ساخت این اثر، ارژنگی هیچ تهیهکنندهای نداشت و هیچ نهاد دولتی نیز پیشنهادی برای تولید آن ارائه نکرده بود.
احسان کاوه، دیگر کارشناس این حوزه، به چالشهای اقتصادی مرتبط با تولید انیمیشن اشاره کرد. او توضیح داد که سرمایهگذاران معمولاً به دنبال منافع مالی هستند و برای پروژههایی مانند «یوز»، که در سال ۹۶ مطرح شد، مرکز انیمیشن سوره با مشکلات تأمین مالی روبرو بود. کاوه همچنین اشاره کرد که برای جذب سرمایه، تلاشهایی از جمله مذاکره با سازمان محیط زیست و شبکههای نمایش خانگی صورت گرفته است که متأسفانه به نتیجه نرسیده است.
وی همچنین در خصوص وضعیت بازار انیمیشن در ایران اظهار داشت که پلتفرمهای نمایش خانگی انیمیشنهای خارجی را بدون پرداخت هزینه پخش میکنند و این مسئله باعث کاهش انگیزه برای سرمایهگذاری در تولیدات داخلی میشود. کاوه تأکید کرد که به دلیل عدم امکان درآمدزایی در این صنعت، نهادهای سفارشدهنده معمولاً به منافع غیراقتصادی و ایدئولوژیک خود توجه میکنند و نیاز به بیان شفاف این خواستهها دارند.
در نهایت، کاوه پیشنهاد کرد که ایجاد یک صندوق ویژه برای تولید انیمیشن میتواند کمککننده باشد. به گفته او، اگر از هر دقیقه انیمیشن پخش شده در شبکههای نمایش خانگی هزینه دریافت شود و این منابع در چنین صندوقی سرمایهگذاری شوند، میتوان به جمعآوری مبلغ قابلتوجهی امیدوار بود.
**ادامه دارد…**
