**خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی**
تیتراژ عموماً به عنوان جلدی برای یک اثر هنری عمل میکند، جایی که طراح سعی دارد با استفاده از عناصر بصری و موسیقی، بیننده را به درون داستان جلب کند. این کار ممکن است بهطور دقیق و معنامند صورت گیرد یا به صورت سطحی و ناقص، که میتواند تجربه تماشاگر را مختل کند.
امروز به بررسی تأثیرگذارترین موسیقی تیتراژها پرداختهایم؛ آثاری که برای بسیاری یادآور خاطرات خاصی هستند و ارتباط دوباره با آنها میتواند سفر به دورانی پر از احساسات را فراهم کند. این یادآوریها، به ویژه پس از استقبال از برنامه ویژهای در نوروز ۱۴۰۰، ما را به سمت ایجاد یک سلسله یادبودهای هفتگی در روزهای جمعه سوق داد.
**”خاطره بازی تیتراژهای ماندگار”** نام این مجموعه گزارشهاست که هر هفته در گروه هنر خبرگزاری مهر قابل دریافت است.
در شصت و دومین شماره این مجموعه، به موسیقی تیتراژ یکی از آثار شاخص سینما، یعنی **”پدرخوانده”** پرداختهایم؛ اثری که با آهنگسازی نینو روتا، تمام جزئیات لازم برای یک موسیقی دراماتیک را در خود دارد. این اثر نه تنها در خدمت به یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما قرار دارد، بلکه همواره در بین آثار ممتاز موسیقایی در سراسر جهان شناخته میشود و ارکسترهای مختلف از آن بهطور مکرر استفاده کردهاند.
فیلم **”پدرخوانده”** که در سال ۱۹۷۲ توسط فرانسیس فورد کوپولا ساخته شد، داستان دون کورلئونه، سرپرست یک خانواده مافیایی در نیویورک را روایت میکند. در این داستان، مایکل، پسر کوچکتر کورلئونه، به ناچار علیه رقبای مافیا میجنگد تا خانوادهاش دچار آسیب نشود.
این فیلم که یکی از مهمترین پروژههای سینما محسوب میشود، موفق به کسب سه جایزه از جوایز اسکار شد و در سایر جشنوارههای معتبر نیز مورد تقدیر قرار گرفت. همچنین، ستارگانی چون مارلون براندو، آل پاچینو و جیمز کان در این فیلم به ایفای نقش پرداختهاند و داستانهای متعددی از مراحل تولید آن نقل شده است که هنوز هم مورد بحث و بررسی قرار دارد.**نمایش “پدرخوانده” و تاثیرات ماندگار آن در تاریخ سینما**
این اثر هنری برای نخستین بار در تاریخ ۱۴ مارس ۱۹۷۲ در تئاتر «لئووز استیت» به روی صحنه رفت و به دنبال آن، در تاریخ ۲۴ مارس همان سال، در سرتاسر ایالات متحده به نمایش درآمد. «پدرخوانده» توانست با فروشی بین ۲۴۶ تا ۲۸۷ میلیون دلار، عنوان پرفروشترین فیلم سال ۱۹۷۲ را به خود اختصاص دهد و برای مدتی به عنوان «پرفروشترین فیلم تاریخ سینما» شناخته شود.
این فیلم نه تنها به دلیل داستان پیچیدهاش به یاد ماندنی شد، بلکه موسیقی متن آن نیز به وسیله نینو روتا، آهنگساز مشهور ایتالیایی، به یکی از عوامل کلیدی باقیماندن این اثر در تاریخ سینما تبدیل گردید. روتا با آثارش به مثل یک بازیگر کلیدی در کنار بازیهای درخشان ماراتن براندو و دیگر هنرمندان، توانایی خود را در تقویت احساسات سینمایی نشان داد. موسیقی او بهشدت با موقعیتها و شخصیتهای داستان همخوانی داشت و تأثیر عمیقی بر روی تماشاچیان گذاشت.
نینو روتا در کارنامه خود بیش از ۱۵۰ فیلم را آهنگسازی کرده و با کارگردانانی چون فدریکو فلینی و فرانکو زفیرلی همکاری داشته است. با این حال، موسیقی «پدرخوانده» بدون دریافت جایزه اسکار باقی ماند. روتا در این پروژه از ترکیبی جالب میان موسیقی جاز ایتالیایی و موسیقی سیسیلی بهره برد، بهطوری که بخشهایی از آثار قبلیاش را نیز در آن گنجانده بود تا حس تراژدی فیلم را بیشتر نمایان سازد.
در مراحل اولیه تولید، تهیهکننده فیلم، ایوانز، به موسیقی روتا چندان اعتقادی نداشت و قصد حذف آن را داشت. اما فرانسیس فورد کوپولا، کارگردان فیلم، او را متقاعد کرد تا از این موسیقی استفاده شود، زیرا بر این باور بود که این موسیقی به اثر حس ایتالیایی بیشتری میبخشد. همچنین، کارمین، پدر کوپولا، نیز تعدادی قطعه برای فیلم تهیه کرده بود که به غنای موسیقی کمک کرد.
هرچند موسیقی «پدرخوانده» در سال ۱۹۷۲ کاندیدای اسکار شد، اما موفق به دریافت جایزه نشد. اما در نظر اهل سینما، این موسیقی یکی از آثار ماندگار نینو روتا به حساب میآید. عامه مردم نیز با شنیدن ملودی «Speak Softly Love» به راحتی آن را به خاطر میآورند. به عقیده بسیاری، دریافت جایزه اسکار برای موسیقی بخش دوم این فیلم در سال ۱۹۷۴ ناشی از تأثیر عمیق بخش اول بر هیئت ژوری بود.
در نهایت، موسیقی «پدرخوانده» با وجود احساس رمانتیک و عاطفیاش، بهخوبی در صحنههای احساسی و هیجانی حضور داشت و بر ذهن تماشاچیان تأثیر ماندگاری باقی گذاشت. چنین احساسی نمایانگر عمق ارتباط موسیقی با موضوع فیلم است و به راحتی میتوان چند نت از آن را شنید و یادآوری کرد.### موسیقی «پدرخوانده»: درخشش آهنگساز و عدم دریافت اسکار
موسیقی فیلم «پدرخوانده» با والس معروفی تحت عنوان «The Godfather Waltz» آغاز میشود که نماد نجابت و اشرافیت یک خانواده بزرگ ایتالیایی به شمار میرود. نینو روتا، آهنگساز این اثر، در قسمتهای میانی فیلم بار دیگر به این تم بازمیگردد. اما تم اصلی فیلم، که به «Love Theme» یا «Speak Softly Love» شناخته میشود، به حدی شهرت پیدا کرده که اکنون در تمام نقاط جهان شناخته شده است. ترکیب زیبای آکاردئون و ماندولین در کنار سازهای زهی، به همراه هارمونی و آکوردهای دلنشین، موسیقیای را شکل داده که به کیفیت «موسیقی مافیا» شهرت یافته است. همچنین، قطعهای به نام «The Pickup» در فضایی شبیه به موسیقی جز ارائه شده و «مازورکا» نمونهای دیگر از موسیقیهای شادیبخش است که تأثیرات موسیقی شرقی اروپا را در خود دارد.
اگرچه آهنگسازی قسمتهای دوم و سوم این فیلم به پیترو ماسکانگی و کارمینه کوپلا واگذار شده، هیچ یک از بینندگان نمیتوانند از تأثیر عمیق موسیقی قسمت اول بر دو قسمت بعدی آن چشمپوشی کنند.
اما چرا موسیقی «پدرخوانده» نتوانست جایزه اسکار را بهدست آورد؟ دلیل این امر به این خاطر است که نینو روتا این تم را سالها قبل برای فیلم دیگری نوشته بود. طبق قوانین آکادمی، تنها موزیکهایی که بهطور اختصاصی برای یک فیلم ساخته شدهاند، واجد شرایط دریافت جایزه هستند. فرانسیس فورد کوپولا، کارگردان فیلم، به این نکته آگاه بود و به همین دلیل استفاده از این تم را به عدم صداقت روتا نسبت نداد. او میدانست که در امریکا کسی این قطعه را نشنیده و از این رو از روتا خواست تا آن را در «پدرخوانده» به کار ببرد.
