به گزارش خبرآنلاین، روزنامه شرق در گزارشی به بررسی هدف‌های برنامه بلندمدت توسعه اقتصادی کشور پرداخته و یادآور شده است که هرچند به‌طور مستقیم در این گزارش از «اقتصاد بدون نفت» صحبت نشده، اما هدف آن تقویت درآمدهای ارزی از طریق صادرات کالاهای صنعتی، کشاورزی و خدمات است، نه نفت خام.
این گزارش در شرایطی شکل گرفت که ناامنی‌ها و جنگ تحمیلی، فرصت‌های آن را به حاشیه راند. در آن زمان، مشاور اقتصادی دولت دفاع مقدس بر لزوم تأمین هزینه‌های جاری از محل درآمدهای مالیاتی تأکید می‌کرد و درآمد نفت را مختص پروژه‌های عمرانی می‌دانست.
در سال‌های پایانی دولت ششم، تلاش‌هایی برای تدوین برنامه‌ای با عنوان «اقتصاد بدون نفت» آغاز شد که به نام «برنامه ایران ۱۴۰۰» ادامه یافت. اما تنش‌های سیاسی و مصوبه‌ای در مجلس هفتم با عنوان «طرح تثبیت قیمت‌ها» موجب شد این رویکردها به حاشیه بروند و امید به اقتصاد بدون نفت به چالش‌های جدی‌تری دچار شود.
در مقایسه با کشورهایی مانند نروژ که از درآمد نفت خود ثروتی بالغ بر ۱۷۰۰ میلیارد دلار جمع‌آوری کرده‌اند، ایران در عملی کردن این ایده موفق نبوده است. نروژ به جای هزینه کردن درآمد نفت برای نیازهای جاری، آن را به سرمایه‌گذاری تحولی تبدیل کرده و در همین راستا کشورهای نظیر امارات و کویت نیز موفق به ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ شده‌اند.
تحریم‌های اخیر، دولتمردان را به فکر حذف تدریجی درآمد نفت از بودجه سوق داده است، اما کارشناسان معتقدند که چنین مسیری در شرایط فعلی نمی‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند. در واقع، کمبود سرمایه‌گذاری و ناترازی‌های گسترده نشان از نیاز مبرم به بهبود وضعیت تولید و صنعتی کشور دارد.
انتقادهای سیاسی نیز در مورد وضعیت فروش نفت در شرایط تحریم ادامه دارد. در حالی که منتقدان بر مشکلات ناشی از تحریم‌ها تأکید می‌کنند، برخی مدافعان وضع موجود اعتقاد دارند که نیازی به تغییر سیاست خارجی نیست. با این حال، سؤالی که در این باره مطرح می‌شود این است که چرا با وجود ادعاهای مثبت، اقتصاد کشور به بهبودی نمی‌رسد و از فروش نفت بهره‌ای نمی‌برد.
در شرایط کنونی، به جای جستجوی راهکارهایی برای رهایی از وابستگی به نفت، واقعیت این است که کشور به دنبال بهبود فروش نفت خود همانند سایر تولیدکنندگان است و به نظر می‌رسد که برخی وجود تحریم‌ها را به نفع خود می‌دانند.
