**گروه سلامت، گزارش ویژه: مهشید چایچی، سرپرست معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت، به بررسی مراسم شب یلدا پرداخته است. این جشن، یکی از مناسک محبوب ایرانیان است که در کنار نوروز، به طور گستردهای برگزار میشود. کودکان از سنین پایین در مهدکودکها و مدارس با این جشن آشنا شده و از آن لذت میبرند.**
**اما پرسش اصلی این است که علت بزرگداشت بلندترین شب سال چیست؟ آیا تنها یک دقیقه بیشتر خوابیدن دلیل کافی برای این جشن است؟**
**تحقیقات نشان میدهد که طولانی بودن شب یلدا بهتنهایی ارزش خاصی ندارد و اهمیت آن به روشنی پس از این شب برمیگردد. شب یلدا یا شب چله، بلندترین شب سال در نیمکره شمالی، از غروب آفتاب ۳۰ آذر آغاز و در صبح روز اول دی به پایان میرسد.**
**واژه «یلدا» ریشه سریانی دارد و به مفهوم تولد یا زایش خورشید اشاره دارد. پیشینیان، این شب را به دلیل تاریکیهای آن نحس میدانستند و برای پیروزی روشنایی بر تاریکی، آتش میافروختند و دور هم جمع میشدند. این شب با خوراکیهای فصل و میوههای خشک جشن گرفته میشود.**
**در ادبیات فارسی، یلدا نماد زایش خورشید و مفهوم افزایش نور است. باورهای قدیمی نشاندهنده اهمیت این شب به عنوان پایان تاریکی و شروع نور است. همچنین، یلدا به عنوان زمان برداشت محصولات کشاورزی و ورود به فصل استراحت نیز شناخته میشود.**
**در عین حال، هر منطقه از ایران آداب خاص خود را برای شب یلدا دارد و این سفره با غذاهای محلی تزیین میشود. فضای مجازی پر از ایدههای متنوع برای تهیه غذاها و دسرها برای این مراسم است. اما ممکن است درگیر جزئیات ظاهری شویم و مفهوم اصلی را فراموش کنیم.**
**برخی مقالات به مضرات خوراکیهای سردمزاج در زمستان، مانند انار ترش و هندوانه، اشاره کرده و راهکارهایی برای تغییر نوع خوراکیها ارائه میدهند. همچنین توصیه به عدم پرخوری و لذت بردن از دورهمیهای خانوادگی و فعالیتهای فرهنگی مانند خواندن شعر و قصه نیز وجود دارد.**
**در طب ایرانی، توصیههایی در خصوص عادات غذایی و تأثیرات مزاجی خوراکیها وجود دارد. با این حال، نکته مهم این است که کیفیت و مقدار مصرف نیز اهمیت دارد. به جای اینکه فقط بر روی خوراکیها تمرکز کنیم، بیایید با یک رویکرد هنری به سفره یلدا نگاه کنیم و فراتر از خوردن، به زیباییهای آن توجه کنیم.**رنگ قرمز هندوانه به عنوان نمادی از گرما و تابستان، همچنین یادآور خورشید است. دانههای درست شده از انار، که بسیاری آن را میوهای بهشتی میدانند، به عنوان نمادی از برکت و باروری در نظر گرفته میشود. رنگ قرمز انار نیز تداعیکننده شادی و انرژی است و به ویژه در شب یلدا، بر این باورند که مصرف آن میتواند جانی تازه به انسان ببخشد.
رنگ زرد کدو و قرمزی لبو نیز به عنوان نشانههایی از خورشید و افزایش طول روزها در پی بلندترین شب سال تعبیر میشوند. بر اساس دیدگاه طب ایرانی، رنگهای گرم مانند قرمز، نارنجی و زرد دارای اثرات گرما بخش هستند. این شاید دلیل اصلی انتخاب این همه رنگهای گرم و شاداب در سفره یلدا باشد، که در شبی تاریک در آغاز زمستان، برای جذب گرما و نور تنظیم شده است.
بنا بر اعتقادات طب ایرانی، تأثیر حالات روحی و روانی بیشتر و گاهی سریعتر از تأثیرات مزاجی مواد غذایی است. رنگها در سفره شب یلدا، ملاقات خانواده و بزرگترها، شنیدن داستانها و لطیفهها، و تجربه شادی و خنده، همگی میتوانند روح و قوای ما را تقویت کنند. حتی اگر صرفاً به زیباییهای این سفره رنگین نگاه کنیم، آنها میتوانند گرمای دل و امید را در ما شعلهور سازند؛ درست مانند طلوع صبح و روزهای بلندتر که پس از شب یلدا به زندگی ما بازمیگردند.
