**خاطرات ماهوشخانم از آرایش زنان قاجاری**
به گزارش خبرگزاری **خبرآنلاین**، ماهوشخانم مونسالدوله، ندیمه انیسالدوله و از زنان متجدد دوران ناصرالدین شاه، آشنایی زیادی با آداب و رسوم عصر خود داشت. او به فرانسه سفر کرده و با زبان فرانسوی تسلط پیدا کرده بود. در زمان سلطنت محمدرضا پهلوی نیز به سوئیس سفر کرد.
این زن فرهیخته قاجاری در سالهای پایانی زندگیاش، یادداشتهای روزانهاش را که بهطور مستمر نوشته بود، در دهه نود زندگیاش (دهه ۴۰ خورشیدی) به نگارش درآورد و خاطرات او در سالهای ۱۳۸۰ خورشیدی از سوی سیروس سعدوندیان و انتشارات زرین منتشر شد.
بخش پنجم این خاطرات به شرح مراحل متنوع آرایش زنان قاجاری میپردازد. پس از انجام بند انداختن و استفاده از سقز، زنان به «وسمه» کشیدن میپرداختند. وسمهجوش که نوعی هاون مخصوص بود، برای تهیه مخلوط وسمه استفاده میشد. برگ وسمه در این ظرف مسی گذاشته و روی آتش قرار میگرفت تا قوام بگیرد. سپس با یک آبکش کوچک صاف میشد و به ابروها کشیده میشد. در دهههای گذشته، طرز وسمهکاری به نحوی دیگر تغییر کرده و ابروها به شکل لنگهای و با فضای خالی در وسط شکل میگرفت.
وسمه باید مدتی روی ابرو میماند تا رنگ بگیرد و سپس با صابون خاصی شسته میشد. نکته جالب این است که بعد از وسمه، مرحله استفاده از روناس آغاز میشد که بهصورت خیس روی ابرو کشیده میشد و نتیجه نهایی رنگی زیبا و خاص به ابروها میبخشید.
زنان برای آرایش چشمها از سرمه استفاده میکردند. هر زن دارای یک «سرمهدان» مخصوص بود و بهترین سرمهها از ترکیب هفت نوع جواهر تهیه میشد. همچنین برای سفید کردن صورت از سفیداب و سرخاب استفاده میکردند، که تهیه آنها نیاز به دقت و مهارت داشت.
پس از مراحل مذکور، نوبت به «خالگذاری» میرسید. خالگذاری هم به دو روش دائمی و موقت انجام میشد. زنان خالکوب با استفاده از سوزنهای تیز و سرمه، طرحهایی روی صورت و بدن زنان میکشیدند، در حالی که خالهای موقت با کمک خطاط به تصویر کشیده میشد.
این مراحل نشاندهنده غنای فرهنگی و زیباییشناسی زنان قاجاری است که در گذشته وجود داشته است.
منبع: فواید و چالشهای آرایش در دوران قاجار، به کوشش سیروس سعدوندیان، تهران: زرین، چاپ اول، ۱۳۸۰.
