به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین و به نقل از ایبنا، چهل و ششمین شب ایران با عنوان “شب شریعتی” به بررسی اسناد ساواک پیرامون دکتر علی شریعتی پرداخت. این مراسم که به همت فرهنگستان سرو برگزار شد، در خانهموزه دکتر شریعتی و با سخنرانی محمدرضا وحدتی، دبیر نشست و حضور قاسم تبریزی، محقق تاریخ معاصر، و عباس پرورده، کارشناس سیاسی و روزنامهنگار، صورت گرفت.
**تحلیل شریعتی از منظر منابع و نظریات**
قاسم تبریزی در این نشست اظهار داشت که دکتر علی شریعتی به عنوان یک ادیب، خطیب و جامعهشناس مسلمان در میان روشنفکران معاصر شناخته شده است. او به قضاوتها و نقدهای مختلفی که در طول پنجاه و پنج سال گذشته درباره شریعتی مطرح شده، اشاره کرد و گفت: “شریعتی طرفداران و مخالفان متعددی دارد که هر گروه با دیدگاه خاص خود او را مورد بررسی قرار میدهند.” وی گروههای مختلفی چون مدافعان اسلام، مارکسیستها، و سلطنتطلبان را به عنوان نمونههایی از این تقسیمبندیها معرفی کرد و تأکید کرد که برخی از این گروهها از شریعتی به عنوان ابزاری برای مقاصد خاص خود استفاده میکردند.
تبریزی همچنین خاطرنشان کرد که برای شناخت واقعی شریعتی، باید به وضعیت اجتماعی آن زمان نیز توجه کرد. او افزود: “شریعتی به عنوان یک جامعهشناس باید مطالعه شود، نه به عنوان فیلسوف یا مورخ.” تبریزی به آغاز دروس شریعتی در حسینیه ارشاد و تأثیر آنها بر جامعه نیز اشاره کرد و گفت: “آموزههای شریعتی بخشی از آنها نتیجه تأثیرات پدرش و برخی دیگر از مطالعات اسلامی او بود.”
این محقق تاریخ تأکید کرد که برخی او را به اشتباه کسروی دوم میدانستند، در حالی که دیگران او را شخصیتی بزرگ قلمداد میکردند. به باور او، نظرات افرادی که به شریعتی نزدیکتر بودند، عموماً عادلانهتر بودند. وی به نقد شریعتی نسبت به غرب و روشنفکری اشاره کرد و افزود که هرچند او طرح “بازگشت به خویشتن” را به خوبی مطرح کرده، ولی در برخی موارد به دقت کافی نرسیده است.
تبریزی در نهایت به تأثیرات شریعتی از تحولات اجتماعی و سیاسی، به ویژه انقلاب الجزایر اشاره کرد و گفت که او میتوانست در عرصه نظریات اجتماعی و سیاسی پیشرفتهای بیشتری داشته باشد.در تازهترین اظهارات خود، یکی از کارشناسان به تحلیل نظرات شریعتی پرداخته و به انتقاد از دیدگاههای او در خصوص رنسانس اشاره کرده است. وی با بیان اینکه شریعتی نتوانسته بهخوبی مفهوم رنسانس را مطرح کند، بیان کرد که یکی از اشتباهات او این بود که به رنسانس در اسلام پرداخت. این کارشناس تأکید کرد که تمامی علوم انسانی غرب نهتنها جدا از وحی هستند، بلکه در تعارض با آن قرار دارند و شریعتی به این امر توجه نداشته است.
وی همچنین به تلاش شریعتی در نقد فرهنگ غرب اشاره کرد و گفت که این تلاش موجب جذب بسیاری از افراد به سمت او شده است. در ادامه، این کارشناس بر اهمیت سندشناسی تأکید کرد و گفت که برخی اسناد اطلاعاتی و امنیتی از اعتبار بیشتری برخوردارند.
این سندپژوه در بخش دیگری از سخنان خود به نفوذ و سیستم شنود ساواک اشاره کرد و گفت: “باید در مورد اسناد ساواک و نحوه استفاده از آنها دقت نظر داشت.” او خاطرنشان کرد که برخی از این اسناد میتوانند دارای اشتباهاتی باشند و گزارشات پراکندهای هم در آنها به چشم میخورد.
او افزود: “در این اسناد، مواردی وجود دارد که نشان میدهد برخی از گزارشدهندگان به ساواک، افرادی عادی بودند.” همچنین، بخشی از اسناد به دستنوشتهها و بازجوییهای شریعتی مربوط میشود و به نظر میرسد که او توانسته بود ساواک را فریب دهد. کارشناس در پایان یادآور شد که نباید به ایجاد بت از افراد پرداخت یا آنان را سرکوب کرد، بلکه باید براساس منابع مختلف به بررسی شخصیتها پرداخت.
