به نقل از خبرگزاری **خبرآنلاین** و براساس اطلاعات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، در سال 1320 شمسی (1941 میلادی) در خلال جنگ جهانی دوم، ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود به عنوان کانون تأمین تدارکات متفقین، از سوی نیروهای بریتانیایی و شوروی اشغال شد و پس از آن، نیروهای آمریکایی نیز به این دو اضافه شدند. این اشغال به بهانه حفظ خطوط تأمین لجستیکی صورت گرفت و تأثیرات زیادی بر زندگی روزمره مردم ایران گذاشت. اسناد مربوط به وزارت پست و تلگراف از آبان 1322 شمسی (نوامبر 1943 میلادی) نشاندهنده عمق این بحرانها هستند. این گزارشات تلگرافی از مناطق مختلف کشور از جمله Stoneسر، تربتحیدریه، الیگودرز، خواف و قوچان، وضعیت ناامنی، غارت، کمبود مواد غذایی، شیوع بیماری و اختلال در نظم اجتماعی را توصیف کردهاند که همگی ناشی از اشغال ایران به دست متفقین بود.
اسناد موجود گزارشهای تلگرافی از شرایط این شهرها را ارائه میدهند که نشاندهنده بحرانهای اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی حاصل از اشغال هستند. این گزارشها، که در آبان 1322 ثبت شدهاند، شرایط وخیم در مناطق مختلف را نمایان میسازند.
۱. **ناامنی و تهاجم در سنگسر**: گزارشی از سنگسر (نزدیک فیروزکوه) حکایت از حمله فردی به نام «سنگسری» دارد که به یک ده در 15 کیلومتری فیروزکوه حمله کرده و اهالی آنجا در معرض آسیبهای جسمی قرار گرفته و اموالشان به سرقت رفت. این وضعیت نمایانگر ضعف نظم و امنیت در مناطق روستایی و تأثیرات منفی حضور نیروهای خارجی است.
۲. **جرایم و بینظمی در تربتحیدریه**: در تربتحیدریه، گزارشی از سرقتی شبانه توسط فردی به نام اسماعیل علی و دستگیری او توسط پاسبان منتشر شده است. همچنین، کمبود اعتبار نفت و افزایش قیمت آن نیز ذکر شده که نشاندهنده اختلال در تأمین کالاهای اساسی است.
۳. **بحران خوراک در الیگودرز**: با وجود اینکه این منطقه به عنوان تولیدکننده گندم شناخته میشود، وضعیت نان به شدت نامناسب گزارش شده است. بسته شدن نانواییها و کمبود گوشت، وضعیت معیشتی ساکنان را تحت فشار قرار داده و این مسائل به تخصیص منابع غذایی به متفقین مرتبط است.
۴. **شیوع بیماری در خواف**: گزارشی از خواف به افزایش شیوع آبله و کمبود واکسن در مراکز بهداشتی اشاره دارد که به مرگ و میر منجر شده است. این بحران بهداشتی از کمبود منابع پزشکی و عدم توجه مقامات متاثر است.
۵. **خشونت و قتل در قوچان**: گزارشی از یک قتل در قوچان که منجر به کشف جسد یک جوان شده، افزایش خشونت و ناامنی در مناطق دورافتاده را به تصویر میکشد.
این اسناد، نشاندهنده هرج و مرج و آشفتگی جامعه ایران تحت اشغال متفقین هستند. این اشغال، علاوه بر چالشهای سیاسی، نظم اجتماعی و اقتصادی را نیز دچار اختلال کرده و به مشکلاتی نظیر کمبود مواد غذایی و افزایش قیمت کالاها منجر شده است. همچنین، ناتوانی حکومت در تأمین نیازهای اولیه شهروندان، ضعف حاکمیت مرکزی را در این دوره آشکار میسازد.هماهنگی ناکافی میان نیروهای متفقین و کمبود منابع، برقراری نظم و امنیت را در ایران غیرممکن ساخت. اسناد منتشر شده نشاندهنده تحقیر و ناامیدی ملت ایران در مقابل کشورهای خارجی هستند که نه تنها منابع کشور را مورد سرقت قرار دادند، بلکه با ایجاد هرج و مرج، امنیت و کرامت مردم را نیز به خطر انداختند.
وزارت پست و تلگراف همچنین گزارشاتی از وضعیت ناگوار استانها و شهرستانها ارائه کرده است. بهعنوان نمونه، در سنگسری، افراد مسلح به اهالی حمله کرده و حدود ده هزار ریال اموال آنها را به سرقت بردند. همچنین در تربتحیدریه، سارقین برای دزدی از دکانی اقدام کردند که در نهایت با اقدام پلیس دستگیر شدند، اما کمبود نفت در این شهرستان قیمتها را به شدت افزایش داده است.
در الیگودرز، وضعیت نان به شدت بحرانی شده و به دلیل بسته شدن چند نانوایی، اهالی با مشکلات جدی مواجهاند. همچنین، درخواف بیماری آبله شیوع پیدا کرده است و سیستم بهداشتی به شدت با کمبود مایه اولیه مواجه است. نهایتاً، در قوچان، جنازه یک جوان که پیشتر گم شده بود، به پلیس تحویل داده شد و پس از معاینه در محل دفن شد.
این گزارشات وضعیت سخت مردم در مناطق مختلف کشور را به تصویر میکشد و بیانگر شرایط نابسامان اجتماعی و اقتصادی آن دوران است.
