استان خوزستان با تمامی نعمتهای اقتصادی خود، از منابع نفت و گاز تا زمینهای کشاورزی و دسترسی به آبهای آزاد، با چالشی جدی مواجه است: اقتصادی غنی که همچنان از شکوفایی واقعی محروم است. در این راستا، اظهارات خانم شهلا عموری، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اهواز، در نشستی با شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی، بار دیگر این سوال را مطرح کرده است: چرا توسعه این استان با وجود مدیران مجرب، همچنان در سکون به سر میبرد؟
خانم عموری همچنین به ضرورت ایجاد «صندوق توسعهای» برای حل معضل سرمایه در گردش و چالشهای دیگری چون «امنیت سرمایهگذاری» و «صدور مجوزها» اشاره کرده و این موارد را مشکلات جدی اقتصاد خوزستان معرفی کرده است. اما برای تحلیلگران و فعالان اقتصادی که قریب دو دهه با رهبری ایشان آشنا هستند، این تشخیص ممکن است دیرهنگام باشد و سوالات عمیقتری را به وجود آورد.
این پرسش مطرح است که آیا این چالشها تازهوارد هستند یا زخمهایی قدیمی که اکنون به دلیل فشارهای اقتصادی نمایان شدهاند؟ در سالهایی که شرایط اقتصادی کشور به مراتب بهتر بود، چرا به حل این مسائل اقدامی جدی صورت نگرفت؟ اکنون که بانکها با محدودیت منابع روبرو هستند، آیا پیشنهاد ایجاد صندوق توسعهای نمیتوانست سالها پیش به یک زیرساخت مالی مؤثر تبدیل شود؟
بررسی روند فعالیتهای اتاق بازرگانی اهواز در پنج سال گذشته نشان میدهد که عمده تمرکز بر اعزام هیئتهای تجاری و مذاکرات با مقامات دولتی بوده است. خانم عموری به اعزام هیئتهایی به عمان و سلیمانیه اشاره کردهاند، اما این پرسش مطرح است که تاکید بر یک بازار خاص، مانعی برای تنوع در بازارهای صادراتی بوده است؟ راهکارهایی مانند استفاده از عمان به عنوان راه ورود به بازار آفریقا، چرا در گذشته به یک استراتژی پایدار تبدیل نشد؟
علاوه بر این، مسائلی مانند ابطال مجوزها و ضعف تعامل بین سازمانها سالهاست در جلسات مطرح میشود، اما آیا به نتیجهای کارساز منجر شده یا صرفاً نشاندهنده مشکلات موجود بوده است؟
در نهایت، تفاوت معناداری میان اقدام و استراتژی وجود دارد. در حالی که اعزام هیئتهای تجاری یک اقدام محسوب میشود، ایجاد زیرساختهای مناسب و تدوین پروتکلهای عملیاتی باید به عنوان بخشی از استراتژیهای کلان در نظر گرفته شود.**تحلیل ضرورتهای توسعه بخش خصوصی در خوزستان**
خانم عموری به فعالیتهای خود برای ترغیب بازرگانان به گسترش روابط بینالمللی اشاره کردهاند. این اقدام قابل تحسین است، اما پرسش اصلی این است که آیا اتاق بازرگانی، به عنوان نهاد مسئول در بخش خصوصی، زیرساختها و ابزارهای پایداری برای تسهیل این روابط ایجاد کرده است؟
آیا اطلاعات جامع و دقیقی از بازارهای هدف برای فعالان اقتصادی تهیه و ارائه شده است؟ همچنین، آیا سازوکارهای مشخصی برای رفع اختلافات تجاری بینالمللی طراحی گردیدهاند؟
«ریلگذاری» به معنای انتقال از اقدامهای موقتی به ایجاد یک سیستم پایدار و قابل اعتماد برای فعالان اقتصادی است. آیا میتوان ادعا کرد که چنین سیستمی در خوزستان برقرار است؟
در شرایط پرتنش اقتصادی امروز، ثبات مدیریتی بلندمدت میتواند هم به عنوان یک فرصت و هم به عنوان یک تهدید مطرح شود. این موضوع فرصتی برای اجرای برنامههای راهبردی را فراهم میآورد و در عین حال ممکن است به روزمرگی و عدم پاسخگویی به نیازهای جدید کارآفرینان منجر گردد. وجود سه اتاق بازرگانی در خوزستان نشاندهنده پیچیدگی این منطقه است.
برای فعالان اقتصادی و تحلیلگران بیرونی، این پرسش مطرح است که آیا این ثبات در اتاق بازرگانی اهواز به فرصتی برای توسعه تبدیل شده است یا خیر؟ چرا با وجود این ثبات، هنوز شاهد انتقال طرحها به استانهای دیگر هستیم؟ خانم عموری نیز به این موضوع اشاره کردهاند که شرایط نامناسب سبب انتقال طرحها شده است. آیا این مشکلات به صورت ناگهانی بروز کردهاند یا نتیجه انباشت چالشهایی هستند که در گذشته برای حل آنها اقدامات بنیادی انجام نشده است؟
این تحلیل به هیچ وجه زحمات پیشین را نادیده نمیگیرد. شناسایی مشکلات توسط رئیس اتاق بازرگانی اهواز و پیشنهادهایی چون ایجاد صندوق توسعه، گامهایی مثبت محسوب میشوند. اما اکنون اقتصاد خوزستان دیگر زمانی برای آزمون و خطا ندارد.
بخش خصوصی این استان نیازمند یک «نقشه راه» شفاف و عملیاتی است. آنان به دنبال راههایی هستند که نه تنها صادرات کالا را تسهیل کند، بلکه امنیت سرمایه، ثبات قوانین و سرعت در فرآیندها را نیز تضمین نماید. اکنون که چالشها به روشنی بیان شدهاند، زمان آن فرارسیده که به جای تمرکز بر «چه باید کرد»، سوالات بنیادیتری مطرح شود: «در گذشته چه اقداماتی را نتوانستیم انجام دهیم و چه اشتباهاتی داشتیم؟» و «چگونه میتوانیم اطمینان حاصل کنیم که فرصتهای آتی دچار سرنوشت فرصتهای از دست رفته نخواهند شد؟» اکنون قطار توسعه خوزستان در انتظار است و فعالان اقتصادی منتظرند تا ریلهای مورد نیاز توسط متولیان شکل بگیرد.
