**محدودیتها در دسترسی به انسولین برای بیماران دیابتی در ایران**
به گزارش خبرآنلاین، بسیاری از بیماران دیابتی در ایران روزهای خود را با تزریق انسولین آغاز میکنند. این داروی حیاتی، بهویژه برای بیش از ۷.۵ میلیون بزرگسال مبتلا به دیابت نوع ۲، از اهمیت ویژهای برخوردار است و عدم دسترسی به آن، جان این بیماران را به خطر میاندازد. مسأله دسترسی پایدار و عادلانه به انسولین یکی از چالشهای کلیدی در نظام سلامت کشور به شمار میرود.
با توجه به نوسانات ارزی، کمبود مقطعی دارو و مشکلات توزیع، بیماران دیابتی با چالشهای روزمرهای در تامین این ضروریات مواجه هستند. در راستای افزایش آگاهی در این زمینه، به مناسبت روز جهانی دیابت، گفتگویی با دکتر امیرکامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت ایران، انجام شده است.
**مشکلات عمده بیماران دیابتی**
دکتر نیکوسخن در این گفتگو به مشکلات متعدد بیماران دیابتی اشاره کرد و گفت که یکی از بزرگترین چالشها در حال حاضر، عدم آموزش کافی است. وی افزود که دیابت یک بیماری مزمن است و تاثیر آن بر تمام جوانب زندگی فرد مشهود است. او یادآور شد که بیش از ۸۰٪ درمان دیابت به خود بیمار وابسته است و لذا نیاز به آموزش مداوم و استاندارد برای مهارتهای مراقبت از خود وجود دارد.
**کیفیت آموزشهای ارائه شده**
دکتر نیکوسخن همچنین به کیفیت و میزان آموزشهای ارائه شده در کشور پرداخته و تاکید کرد که طبق پروتکلهای جهانی، هر بیمار دیابتی باید حداقل ۱۰ ساعت آموزش سالانه دریافت کند. متاسفانه، در سیستم بهداشت و درمان ایران، هنوز آموزش به جایگاه مشخصی نرسیده است و شرکتهای بیمه هزینههای آن را پوشش نمیدهند. او افزود که با وجود پیگیریهای متعدد، مصوبه مربوط به آموزش بیماران دیابتی در کمیسیون مانده و بلاتکلیف است.
اکثر بیماران دیابتی در حال حاضر، آموزشهای خود را از طریق فضای مجازی کسب میکنند، اما بسیاری از این اطلاعات نادرست و غیرعلمیاند. دکتر نیکوسخن از لزوم برخورد قانونی با این منابع اطلاعات و توسعه امکانات آموزشی واقعی در کشور خبر داد.
**تغذیه و تبلیغات نادرست**
او همچنین به موضوع تغذیه سالم اشاره کرده و خاطرنشان کرد که بیلبوردهای تبلیغاتی در سطح شهر به ترویج فستفودها و مواد غذایی ناسالم میپردازند، در حالی که باید بر اطلاعرسانی در خصوص پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر از جمله دیابت تمرکز کرد.
**دسترسی به دارو و تجهیزات پزشکی**
نگرانیها در خصوص دسترسی به داروها و تجهیزات پزشکی نیز در بین بیماران دیابتی وجود دارد. دکتر نیکوسخن گفت که بسیاری از بیماران، بهخصوص کودکان، به سنسورهای پایش مداوم قند خون نیاز دارند. اگرچه با تلاش انجمنها، صندوق صعبالعلاج هزینه این سنسورها را پوشش میدهد، اما افزایش نرخ ارز باعث افزایش قیمتها و مشکلات در پوشش بیمهای شده است. این چالشها نیاز به توجه فوری و اقدامات موثر در حوزه دیابت را دوچندان میکند.### مشکلات بیماران دیابتی در دسترسی به انسولین و تجهیزات پزشکی
دسترسی به تجهیزات پزشکی و فرآیند پرداخت برای بیماران دیابتی به شدت پیچیده شده است. بسیاری از این بیماران مجبورند هزینههای لازم برای تجهیزات را از جیب خود پرداخت کنند که این مسئله برای اقشار کمدرآمد بسیار دشوار است.
هزینه نوارهای تست قند خون بهطور قابل توجهی افزایش یافته و این افزایش قیمت به دلیل نوسانات نرخ ارز است. همچنین، تغییرات نرخ ارز بر قیمت انواع انسولین نیز تاثیر گذاشته و به گفته کارشناسان، این وضعیتی بحرانی را برای بیماران دیابتی به وجود آورده است. در شرایط کنونی، بیماران دیابتی اغلب به دلیل کمبود انسولین، ناگزیر به کاهش دوز تجویز شده میشوند تا از اتمام سهمیه ماهانه خود جلوگیری کنند. تهیه انسولین بهصورت آزاد برای بسیاری از خانوادهها به شدت دشوار و هزینهبر است.
افزون بر این، در مواردی مشاهده شده که پزشکان دوز مشخصی انسولین را برای بیماران تجویز کردهاند، اما کارشناسان بیمه آن را کاهش میدهند، گویی که بیشتر از پزشک نسبت به وضعیت بیمار مطلع هستند. همچنین، تجویز انسولین به پزشکان متخصص غدد محدود شده است و پزشکان عمومی که بسیاری از بیماران دیابتی را ویزیت میکنند، از آغاز درمان با انسولین منع شدهاند. این مشکلات نیاز فوری به توجه نظام سلامت و نهادهای تصمیمگیر را نشان میدهد.
سازمان غذا و دارو به تازگی بر استفاده از انسولینهای تولید داخل تاکید دارد. سوال اصلی این است که کیفیت انسولینهای داخلی چگونه است و آیا این محصولات با انسولینهای خارجی تفاوتی دارند؟ تولید داروها به مدت چند سال دارای حق امتیاز است و به محض تولید مشابه، این داروها به نام انسولینهای بایوسیمیلار شناخته میشوند. این انسولینها مشابه هستند، اما به طور دقیق یکسان نیستند و به همین دلیل، به دلیل خصوصیات زیستی انسولین، کیفیت محصول نهایی ممکن است متفاوت باشد.
فدراسیون بینالمللی دیابت در سال ۲۰۱۷ دستورالعملهایی برای تولید این نوع انسولینها ارائه کرد. هر شرکت تولیدکننده ملزم است مطالعات علمی را انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که انسولین تولیدی از نظر اثرگذاری و ایمنی مشابه انسولین اصلی است. هدف از ایجاد این محصولات، افزایش دسترسی بیماران به انسولین با کاهش قیمت آنها بود، اما در عمل به دلیل حذف ارز ترجیحی، قیمت انسولینها حتی افزایش یافته است.
علاوه بر این، بر اساس راهنماهای بالینی، تغییر انسولین در داروخانهها مجاز نیست. این بدان معناست که اگر پزشک دوز خاصی از انسولین را تجویز کند، داروخانه نمیتواند آن را با محصول مشابه تعویض کند. تغییرات موجود در بازار انسولین و عدم انسجام در عرضه آن، مشکلات بیماران را چند برابر کرده و باعث سردرگمی آنها شده است.تصمیمی که در گذشته اتخاذ شده بود، به پزشکان اجازه نمیداد تا نوع برند انسولین را در نسخههای الکترونیکی مشخص کنند. این موضوع باعث اعتراضات قوی پزشکان و انجمنهای مرتبط شد و خوشبختانه این تصمیم در عرض یک روز بازبینی شد. قابل توجه است که تغییر نوع انسولین برای بیماران دیابتی که تحت درمان خاصی قرار دارند، به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
پیشنهاد شده است که پزشکان هیچ مشکلی با انسولینهای تولید داخل یا بایوسیمیلار ندارند. اگر بیمار از ابتدا با انسولین بایوسیمیلار درمان خود را آغاز کند و قند خونش به خوبی کنترل و دوز انسولینش تنظیم شود، ادامه درمان با همان انسولین مانعی ندارد. اما در صورتی که بیمار با یک برند مشخص انسولین شروع کرده باشد و در داروخانه نوع آن تغییر یابد، این عمل میتواند به سلامتی بیمار آسیب وارد کند. بنابراین، نکته کلیدی این است که نوع انسولین تجویز شده از سوی پزشک نباید در سطح داروخانه تغییر کند؛ چنین تغییراتی نادرست و خطرناک به حساب میآید.
