**کمبود منابع آب، چالشی جدی برای ایران**
به گزارش خبرآنلاین، کمبود منابع آب در ایران به یک معضل جدی تبدیل شده است. این مسئله به عوامل متعددی نظیر کاهش بارندگی، تغییرات اقلیمی، مدیریت نادرست منابع آبی و افزایش تقاضای آب در بخشهای صنعتی و خانگی مرتبط است. ایران با بهرهگیری از روشهایی مانند سدسازی و شبکههای آبرسانی به مدیریت منابع آبی پرداخته، ولی این روشها به تنهایی مشکلات را حل نمیکنند و نیازمند برنامهریزی عمیقتری هستند.
ایلنا در گزارشی نوشت که اتخاذ راهکارهایی مانند اصلاح الگوی کشت، بهبود بهرهوری در کشاورزی، تغییر الگوهای مصرف آب و استفاده از سیستمهای آبیاری مدرن میتواند به مدیریت بحران آب کمک کند. بحران آب نیازمند همکاریهای منسجم و هماهنگ است و رعایت اصول مدیریت مصرف میتواند از تبعات کمبارشی جلوگیری کند.
**تبخیر بالای آب در ایران**
یک فعال حوزه آب در این راستا گفت که طی ۳۰ سال گذشته، برداشت از منابع آب ایران به حدود ۷۰ درصد رسیده است که این موضوع منجر به ناترازی منابع آبی و بحرانهای احتمالی برای کشور شده است. به طور متوسط، بارندگی سالانه در ایران حدود ۲۵۰ میلیمتر است، در حالی که این مقدار در سطح جهانی نزدیک به ۸۰۰ میلیمتر میباشد. همچنین، متوسط تبخیر سالانه آب در ایران ۲۱۰۰ میلیمتر برآورد شده که ۳ برابر میانگین جهانی است.
محمدرضا جمالی با اشاره به این نکته تأکید کرد که با توجه به شرایط فعلی، الگوی مصرف آب در ایران باید به سمت حفاظت و استانداردهای جهانی سوق پیدا کند تا به تولید محصولات کشاورزی کم آببر و با بازدهی بالا کمک شود. اما متأسفانه آمارهای اخیر نشاندهنده عدم تطابق در این زمینه هستند.
**تغییرات اجتماعی و چالشهای آبی**
جمالی همچنین بر افزایش جمعیت در ۱۰۰ سال اخیر تأکید و اشاره کرد که جمعیت روستایی از ۷۵ درصد به ۲۳ درصد و جمعیت شهری از ۲۵ درصد به ۷۷ درصد رسیده است. دیگر عوامل همچون حفر چاههای غیرمجاز، صدور پروانههای بیرویه و تغییر کاربری زمینها مشکلات بیشتری را ایجاد کرده است. او هشدار داد که اگر برای این چالشها راهحلی پیدا نشود، آیندهای نامعلومی انتظار کشور را میکشد.
**تاریخچه قنات و کاریز**
این فعال حوزه آب همچنین به قنات و کاریز به عنوان مهمترین اختراعات بشر اشاره کرد. قناتها از دیرباز به تأمین آب برای کشاورزی در مناطق خشک کمک کردهاند و بهعنوان یکی از منابع حیاتی و پایدار آب محسوب میشوند. جمالی در ادامه تأکید کرد که استفاده از چاههای عمیق به جای قناتها به خشک شدن ۹۰ درصد از این منابع منجر شده و احیای آنها در حال حاضر غیرممکن است.
به طور کلی، نیاز به توجه ویژه و اقدامات اساسی در زمینه مدیریت منابع آب در ایران بیش از پیش حس میشود.**بحران آب در استان مرکزی؛ ضرورت بازنگری در مدیریت منابع آب**
استان مرکزی با چالشهای جدی در وضعیت منابع آبی خود دست و پنجه نرم میکند. رئیس هیئتمدیره شبکه محیطزیست و منابعطبیعی این استان به وضعیت بحرانی آبهای زیرزمینی اشاره کرد و نیاز به برنامهای جامع برای مدیریت این منابع را ضروری دانست. به گفته او، از سالهای گذشته تا کنون، شرایط مصرف آب در استان به شدت نگرانکننده شده است و اکثر دشتها در وضعیت بحرانی قرار دارند.
آقاخانی که اطلاعات خود را در این زمینه ارائه میداد، اظهار داشت که وضعیت منابع آبی سطحی نیز مطلوب نیست. فقدان یک برنامه جامع برای رودخانهها موجب تبدیل آنها از رودخانههای دائم به فصلی شده و این روند تهدیدکننده حیات اکوسیستمهای طبیعی استان است. وی با ابراز نگرانی از ساخت سدها بدون مطالعات لازم، تأکید کرد که این اقدامها به آسیب جدی به حیات رودخانهها منجر شده است.
در ادامه، رئیس هیئتمدیره شبکه محیطزیست اعلام کرد که کشاورزی به عنوان بزرگترین عامل هدررفت منابع آبهای زیرزمینی شناخته شده است. وی اذعان داشت که بیش از 80 درصد آبهای زیرزمینی استان به دست بخش کشاورزی مصرف میشود و متولیان این حوزه به رغم بحران آب، تاکنون اقدام مناسبی نیندیشیدهاند.
آقای آقاخانی از عدم وجود الگوی کشت مناسب در استان به عنوان یکی از معضلات کلیدی یاد کرد و گفت که این缺失 نه تنها منابع آبی را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه امنیت زیستی منطقه را نیز به خطر میاندازد. به اطلاعات وی، یافتن راهکارهایی برای مدیریت بهینه آبهای زیرزمینی و اجرای الگوهای صحیح کشت میتواند به بهبود شرایط آبی استان کمک شایانی کند.در یک نشست خبری، چالشهای مربوط به منابع آبی در استان مرکزی مورد بحث قرار گرفت. به گفته کارشناسان، بخشی از فعالیتهای صنعتی که در سالهای اخیر در این استان گزارش شده، شامل صنایع آببر است. به ویژه، راهاندازی صنایع پتروشیمی در شهرستانهای خمین و شازند به عنوان نمونههایی از این بارگذاریها ذکر شد. علاوه بر این، تعدادی از صنایع کوچک و بزرگ نیز بدون در نظر گرفتن وضعیت منابع آب زیرزمینی، در استان فعال شدهاند. در حالی که برخی دیگر از استانها در این زمینه محدودیتهایی اعمال کردهاند، استان مرکزی شرایط مطلوبی را برای این صنایع فراهم کرده است.
رئیس هیئتمدیره شبکه محیطزیست و منابعطبیعی استان به این موضوع اشاره کرد که بسیاری از صنایع تأسیس شده در گذشته، از لحاظ پایداری اکولوژیکی موفق نبودهاند و در بلندمدت، ضرر آنها به مراتب بیشتر از سودهایی است که برای اقتصاد منطقه به همراه دارد. او همچنین تأکید کرد که باید به تأثیرات زیستمحیطی و ردپای اکولوژیکی این صنایع توجه ویژهای شود. وی افزود که این نوع صنایع معمولاً باید در نواحی نزدیک به دریاها و اقیانوسها مستقر شوند.
آقاخانی همچنین به کمبود یک برنامه آمایش مناسب در حوزه منابع آبی اشاره کرده و گفت که این کاستی نه تنها پایداری اکوسیستمهای آبی را تهدید میکند بلکه میتواند عواقب منفی در زمینه مدیریت خاک، آلودگی هوا و مسائل اجتماعی مرتبط با توسعه ناپایدار ایجاد کند. وی خواهان بازنگری در سیستم و سند آمایش استان با توجه به اصول اکولوژیکی شد و بر لزوم ساماندهی ظرفیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تأکید کرد.
