به گزارش خبرآنلاین، دادههای اخیر از قزاقستان نشان میدهد که سطح آب در سواحل این کشور همچنان در حال کاهش است و در سپتامبر سال جاری به منفی ۲۹.۳۱ متر رسیده است. سازمان هواشناسی ملی قزاقستان، «کازهیدرومت»، اعلام کرده که در بخشهای شمالی و شرقی دریای خزر، افت سطح آب به ترتیب ۲۰ و ۱۷ سانتیمتر ثبت شده است. در دو دهه گذشته، بیشترین کاهش سطح آب در شمالشرقی دریای خزر اتفاق افتاده و خط ساحلی در برخی نواحی تا ۳۰ تا ۳۵ کیلومتر به عقب رفته است.
تارنمای آستانهتایمز نیز اشاره کرده است که این کاهش آب آثار عمیقی بر اقتصاد و محیط زیست منطقه گذاشته که شامل آسیب به صنعت ماهیگیری، تغییر در مسیرهای مهاجرت آبزیان و مشکلاتی در ناوبری کشتیهای باری میشود. همچنین، پروژههای عمرانی مرتبط با میدان نفتی «کاشاگان» نگرانیهایی را درباره تهدید زیستمندان دریایی به وجود آورده است.
در راستای این وضعیت، قزاقستان مؤسسهای تحت عنوان «مؤسسه تحقیقات دریای خزر» را در بندر آکتائو تأسیس کرده است. مأموریت این مؤسسه شامل بررسی تغییرات سطح آب، پیامدهای زیستمحیطی و جمعیت ماهیان و همچنین دلایل مرگ و میر فوکهای خزری است. این مرکز به دنبال توسعه راهکارهای حفاظتی و فناوریهای نوین برای مدیریت منابع، و همچنین برگزاری دورههای کارشناسیارشد در زمینههای متعلق به اقیانوسشناسی و هیدروبیولوژی است تا کمبود متخصصان را جبران کند.
همزمان، فعالان محیط زیست با راهاندازی کمپین «خزر، دریای من!» سعی در افزایش آگاهی عمومی و تقویت همکاری میان پنج کشور ساحلی آذربایجان، ایران، قزاقستان، روسیه و ترکمنستان دارند. هدف این اقدام حفاظت از اکوسیستم دریای خزر، بهرهبرداری پایدار از منابع و افزایش مشارکت جوامع محلی است.
کارشناسان هشدار دادهاند که در صورت عدم اقدام مشترک و همهجانبه، دریای خزر ممکن است با بحران زیستمحیطی مشابه دریاچه آرال مواجه شود؛ بحرانی که عواقب آن برای تنوع زیستی، اقتصاد منطقه و میلیونها ساکن وابسته به این دریا بحرانی خواهد بود.
علاوه بر این، به عنوان بزرگترین دریاچه محصور در خشکی جهان، دریای خزر در دهههای اخیر همواره به نوسانات سطح آب دچار بوده است، ولی روند کاهش سطح آب از اوایل دهه ۲۰۰۰ شدت بیشتری به خود گرفته و به یکی از بزرگترین چالشهای زیستمحیطی این منطقه تبدیل شده است. کارشناسان عوامل متعددی را از جمله تغییرات آب و هوایی و بهخصوص کاهش ورودی رودخانه ولگا، منبع اصلی آب دریای خزر، معرفی کردهاند.
با توجه به گزارشهای بینالمللی، در صورت ادامه این روند، پیشبینی میشود که تا نیمه قرن، سطح آب دریای خزر ممکن است یک تا سه متر دیگر کاهش یابد، که این موضوع به شدت بر زیستبومهای حساس چون محلهای زادآوری ماهیهای خاویاری تأثیر خواهد گذاشت. در دو دهه گذشته، عواقب اقتصادی این تغییرات نیز به وضوح مشخص شده است و بنادر شمالی با محدودیتهای زیادی مواجه شدهاند.
با این حال، کشورهای ساحلی نتوانستهاند چارچوبی جامع برای مدیریت این بحران تصویب کنند، در حالی که هشدارهای زیادی درباره خطر تکرار فاجعهای مشابه با دریاچه آرال مطرح شده است؛ فاجعهای که به عنوان یکی از بزرگترین بحرانهای محیطزیستی قرن گذشته شناخته میشود.
