**کاهش قابل توجه نرخ ازدواج و فرزندآوری در ایران**
به گزارش خبرآنلاین، روند نزولی در شاخصهای جمعیتی ایران به خصوص در زمینه ازدواج و فرزندآوری در سالهای اخیر به وضوح قابل مشاهده است. این نزول که از چند سال پیش هشداردهنده شده بود، اکنون با آمارهای جدید ابعاد بیشتری به خود گرفته است. طبق تازهترین اطلاعات، نرخ باروری کل در کشور به ۱.۴۴ فرزند کاهش یافته که نشاندهنده آن است که هر زن در سن باروری به طور متوسط کمتر از دو فرزند به دنیا میآورد. این آمار به وضوح پایینتر از حد جایگزینی جمعیت قرار دارد و در صورت تداوم، میتواند پیامدهای جدی برای آینده جمعیتی ایران به همراه داشته باشد.
کارشناسان تاکید دارند که ادامه این روند در سویهای مختلف نظیر کاهش نیروی کار جوان، افزایش سالمندان و فشار بر نظام سلامت و اقتصادی کشور مشکلات زیادی به دنبال خواهد داشت. تغییرات ترکیب سنی جامعه نیز میتواند منجر به بروز چالشهای اجتماعی و فرهنگی شود که به بازآفرینی آنها نیاز به سالها برنامهریزی و سرمایهگذاری دارد.
از سوی دیگر، بسیاری از خانوادهها و زوجهای جوان از عدم حمایتهای کافی برای والدین، به ویژه مادران باردار و دارای فرزند گلهمندند. با وجود آن که قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به منظور تقویت فرزندآوری به تصویب رسیده، اما اکثر تسهیلات آن محدود به فرزندان سوم به بعد است؛ در حالی که طبق آمارها، اکثر خانوادهها تنها یک یا دو فرزند دارند و به نوعی از این تسهیلات محرومند. این امر نشان میدهد که اگر سیاستهای تشویقی به فرزندان اول و دوم نیز تسری یابد، اثرگذاری بیشتری در افزایش نرخ باروری خواهد داشت.
در این راستا، دبیر ستاد ملی جمعیت نوید خوشی به مادران داده است. دکتر مرضیه وحید دستجردی در مصاحبهای بیان کرد که مشوقهای فعلی بیشتر بر فرزندان سوم به بعد متمرکز است. وی اشاره کرد که در سال ۱۴۰۳ تقریباً ۷۳ درصد از متولدین شامل فرزندان اول و دوم هستند، و بر همین اساس، مشوقها باید میان همه فرزندان توزیع شود.
دستجردی ادامه داد که سرمایهگذاری بر فرزندان سوم در کشورهایی با نرخ باروری زیر سطح جایگزینی تأثیر چندانی ندارد و به همین دلیل بهتر است که مشوقها به همه فرزندان تعلق گیرد. ایشان همچنین خبر داد که یکی از جدیدترین اقدامات، طراحی «کارت امید مادر» است که میتواند حمایتهای لازم را برای مادران فراهم آورد.در پی تأکید مقام معظم رهبری بر اهمیت جمعیت، مسئولان کشور اقداماتی را برای جلوگیری از کاهش شدید جمعیت کشور طراحی کردهاند. ایشان بارها هشدار دادهاند که نباید اجازه داد جمعیت کشور در چند دهه آینده به ۲۰ تا ۳۰ میلیون نفر برسد و بر لزوم رویکرد علمی به این مسئله تأکید کردهاند.
دبیر ستاد ملی جمعیت اعلام کرد که با تدوین برنامهای علمی و منطقی، امید میرود مشکلات موجود حل شود و از فرصتهای باقیمانده تا بسته شدن پنجره جمعیتی تا سال ۱۴۲۵ بهرهبرداری شود. وی همچنین به جزئیات “کارت امید مادر” اشاره کرد که انتظار میرود از تاریخ ۱/۱/۱۴۰۵ اجرایی شود. این طرح که به امضای رئیسجمهور رسیده، در واکنش به افزایش ناگهانی قیمت ملزومات نوزاد از جمله پوشک و شیرخشک به تصویب رسیده است.
براساس این طرح، کارت امید مادر به مدت دو سال به مبلغ ۲ میلیون تومان در هر ماه شارژ خواهد شد و هدف آن حمایت از مادران و جبران هزینههای سنگین سالهای ابتدایی تولد نوزادان است. کارت به نام مادران صادر میشود تا ارزش نقش آنها در فرآیند بارداری و مراقبت از نوزادان مورد توجه قرار گیرد.
بررسیها نشان میدهد که در دو سال اول زندگی کودک، ۸۰ درصد از رشد هوشی، رفتاری و شناختی او شکل میگیرد. لذا تأمین زمینههای عاطفی و ایمنی برای کودکان در این دوره بسیار حیاتی است.
دبیر ستاد ملی جمعیت همچنین به نتایج پیمایش ملی ارزشها اشاره کرد که در آن ۷۵ درصد از جوانان مسائل اقتصادی را عامل اصلی در فرزندآوری دانستهاند، در حالی که ۳۵ درصد به تسهیلات و حمایتهای دولتی و ۳۰ درصد به حمایتهای خانوادگی اشاره کردهاند. بهطور کلی، مشکلات اقتصادی به عنوان بزرگترین مانع فرزندآوری شناخته شده است.
