### برگزاری کارگاه آموزشی ستاد ملی جمعیت در دانشگاه علوم پزشکی تهران
به نقل از خبرآنلاین، کارگاه آموزشی دبیرخانه ستاد ملی جمعیت ویژه دبیران ستادهای دستگاهها با حضور دکتر مرضیه وحید دستجردی، دبیر این ستاد و جمعی از معاونان و مدیران در سالن دارالفنون دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد. در این کارگاه مباحث مختلفی در دو بخش نظری و سیاستی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
طبق گزارش ایسنا، دستجردی در این نشست به دغدغههای مقام رهبری و رئیسجمهور در زمینه بحران جمعیت اشاره کرد. وی اظهار داشت که مقام معظم رهبری از آغاز دولت به وزیر بهداشت تاکید کردهاند که باید مانع ادامه موانع تولید مثل گردد تا روند کاهش ولادت متوقف شود. همچنین رئیسجمهور در نشست اخیر ستاد ملی جمعیت تاکید کرد که همکاری تمامی دستگاهها با این ستاد میتواند چالشهای جمعیتی کشور را به سهولت حل کند.
دستجردی در ادامه با تأکید بر اهمیت عزم جدی مدیران برای اجرای قانون جوانی جمعیت، اعلام کرد که سیاستهای کلی جمعیت، که در سال ۱۳۹۳ تصویب شد، هدفگذاری کرده است تا نرخ باروری به سطوح بالای «دو و یک دهم» برسد. این سیاستها بر سلامت مادران، کودکان و خانوادهها بهعنوان ارکان اصلی تحقق این هدف تأکید دارند.
وی با بیان اینکه نرخ باروری فراتر از یک شاخص جمعیتی است و به سلامت جامعه مرتبط است، گفت: کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی در دوران پیش از بارداری، حین بارداری و پس از زایمان باید بهطور جدی افزایش یابد تا رشد باروری پایدار باقی بماند.
دستجردی همچنین اشاره کرد که تأخیر در ازدواج و فرزندآوری اول، مشکلات ناباروری، و ناامنیهای روانی و اقتصادی از عوامل مؤثری هستند که مستقیماً بر کاهش فرزندآوری تأثیر میگذارند. بر همین اساس، تأمین عدالت در سلامت، دسترسی به تغذیه سالم و کاهش هزینههای درمانی از راهکارهایی است که میتواند بر تصمیم خانوادهها برای فرزندآوری تأثیرگذار باشد.
او بر اهمیت نقش حوزه سلامت در مداخلات جمعیتی تأکید کرد و بیان داشت که کاهش جمعیت در دهههای گذشته با محوریت سلامت تحقق یافته و اکنون این وزارتخانه باید اقداماتی جدی برای افزایش نرخ باروری انجام دهد. دستجردی ضمن اشاره به ظرفیت شبکه بهداشت برای خدماترسانی به زنان در سنین باروری، از نیاز به اصلاح برخورد با زنان باردار در مراکز بهداشتی صحبت کرد.
وی خاطرنشان کرد که تجربیات کشورهای اروپایی نشان میدهد که حمایت از زنان باردار میتواند فرایند فرزندآوری را به تجربهای مثبت تبدیل کند.
دبیر ستاد ملی جمعیت با تأکید بر ضرورت فرهنگسازی ازدواج و فرزندآوری در آموزش و پرورش، به وجود ۱۱.۷ میلیون دختر و ۱۲.۹ میلیون پسر ازدواجنکرده زیر ۲۰ سال اشاره کرد و گفت که این نسل باید در محتواهای درسی با توجه به مسئولیتهای خانوادگی تربیت شوند.
او همچنین بر اهمیت بهرهگیری از علوم روانشناسی و جامعهشناسی برای افزایش آگاهی جوانان به دانش خانواده تأکید کرد و این فرصت جمعیتی را بینظیر و حیاتی خواند.
در نهایت، دستجردی با اشاره به تجارب موفق کشورهای فرانسه، سوئد و نروژ در زمینه سیاستهای جمعیتی، به این نکته پرداخت که کشورهایی مانند کره جنوبی باوجود هزینههای سنگین در این حوزه، موفقیت چندانی کسب نکردهاند زیرا سیاستهای جمعیتیشان را با خدمات بهداشتی و روانشناختی همراستا نکردهاند.**بررسی تأثیر مشاورههای اجتماعی بر نگرشها نسبت به ازدواج و فرزندآوری**
در یک نشست خبری، دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت، تصریح کرد که مشاورههای اجتماعی و روانشناسی نقش حیاتی در تغییر نگرش جوانان نسبت به ازدواج و فرزندآوری ایفا میکنند. وی با اشاره به اهمیت فرهنگ خانواده و باورهای مذهبی، افزود: “نقش سالمندان نیز در هدایت و راهنمایی خانواده بسیار مؤثر است.” او تأکید کرد که امید اجتماعی از جمله عوامل کلیدی برای تصمیمگیری نسل جوان در زمینه ازدواج و فرزندآوری به شمار میآید.
دستجردی با بیان اینکه مسائل اقتصادی و اجتماعی بر تصمیمات جوانان جهت تشکیل خانواده تأثیر گذاشته است، اظهار داشت که وظیفه تمامی نهادها ایجاد امید اجتماعی و ترسیم چشماندازی روشن برای جوانان است.
وی همچنین به چالش «سقط جنین» اشاره کرد و آن را موضوعی بحرانی پنداشت. وی توضیح داد که در کشوری با رویکرد اسلامی مانند ایران، حتی یک مورد سقط نیز زیاد است و قرآن کریم صراحتاً نهی میکند که والدین فرزندان خود را به خاطر ترس از فقر از دست بدهند. دستجردی بر لزوم تقویت فرهنگ حمایت از فرزندآوری و رفع موانع اقتصادی و اجتماعی برای خانوادهها تأکید کرد.
دستجردی به بررسی ابعاد سلامت زنان و پدیده سقط جنین پرداخت و بر نیاز به اقدامات فرهنگی، مشاورهای و درمانی فوری تأکید کرد. او خاطرنشان کرد که بخش چشمگیری از سقطها بهطور خودبهخودی اتفاق میافتد و طبق مطالعهها، تقریباً ۳۰ درصد بارداریها به این شکل پایان مییابند، اما سقطهای غیرقانونی و عمدی نیز رقم قابل توجهی دارند.
وی بر ضرورت تحلیل دقیق این آمارها تأکید کرد و گفت: “باید تفاوت بین سقط خودبهخودی و عمدی روشن شود.” دستجردی همچنین خطرات ناشی از روشهای غیرپزشکی سقط جنین را گوشزد کرد و اضافه کرد که استفاده از داروهای شیمیایی یا گیاهی و روشهای دیگر میتواند منجر به عوارض جدی برای مادر شود.
وی در ادامه، بر اهمیت همکاری با سازمان پزشکی قانونی برای کاهش عوارض مرگبار تأکید کرد و به نتایج پیمایشهای مختلف اشاره کرد. بر اساس تحقیقات گذشته، دلایل اصلی سقط عمدی شامل نخواستن فرزند، مشکلات جسمی مادر و شرایط نامناسب بارداری بودند که نیازمند سیاستگذاری ترکیبی در حمایت اجتماعی و اقتصادی هستند.
دستجردی به نقش نهادهای مذهبی در کاهش آمار سقط تأکید و خاطرنشان کرد که همکاری علما در تقویت آموزههای فکری و اعتقادی بسیار مؤثر است. وی همچنین به آثار جمعیتی کاهش موالید در سطح بینالمللی هشدار داد و تصریح کرد که برای مقابله با این روند در کشور، اقدامات فرهنگی، آموزشی و تقویت خدمات سلامت مادر و کودک ضروری است.
دبیر ستاد ملی جمعیت در پایان، با اشاره به تجارب موفق کشورهای مختلف در سیاستهای جمعیتی، تأکید کرد که نیاز به اولویتبندی این سیاستها و تمرکز بر موضوعاتی چون ازدواج و فرزندآوری بیش از پیش احساس میشود. او به تجربه روسیه در بهبود روند فرزندآوری اشاره کرد و بر لزوم برنامهریزی چندبعدی در حوزههای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی تأکید ورزید.به تازگی اعلام شده که توجه به فرزندان سوم به بعد، از اهمیت ویژهای برخوردار است. یکی از کارشناسان در این زمینه اظهار کرد: “ازدواج، اساس فرزندآوری است” و افزود که در ایران، فرزندآوری تنها از طریق ازدواج امکانپذیر است. بر این اساس، برطرف کردن موانع ازدواج جوانان ضروری است. رونق اقتصادی، کاهش هزینههای زندگی و ایجاد جذابیت برای ازدواج از جمله عوامل کلیدی در این راستا به شمار میرود. همچنین، مشاورههای ازدواج میتواند به افزایش رغبت جوانان به فرزندآوری کمک کند.
این کارشناس در ادامه نتایج یک پیمایش را مطرح کرد که نشان میدهد ۸۷ درصد جوانان بین ۱۸ تا ۳۵ سال، تمایل به داشتن صفر تا دو فرزند دارند. وی تأکید کرد که سیاستها باید با واقعیتهای اجتماعی همراستا بوده و باید تدابیر اقتصادی و فرهنگی برای تسهیل ازدواج و فرزندآوری جوانان اتخاذ گردد.
وی همچنین به طرح “کارت امید مادر” اشاره کرده که به عنوان برنامهای حمایتی مطرح شده است. این طرح میتواند هزینههای دو سال اول زندگی کودک را پوشش دهد. برنامهریزیهای لازم برای این حمایتها باید در بودجه کشور به طور دائمی لحاظ شود تا به خانوادهها کمک کند.
دبیر ستاد ملی جمعیت همچنین ابراز امیدواری کرد که با توجه به اولویتبندی مناسب و همکاری دستگاههای مختلف، ابتدا روند کاهش جمعیت متوقف و سپس نرخ باروری در کشور به سطح جایگزینی دست یابد.
