نگار علی- به تازگی، جهشی بیسابقه در ثروت برخی از افراد فعال در دنیای فناوری به وقوع پیوسته که بزرگترین افزایش یکروزه در تاریخ محسوب میشود. این تغییر نه فقط یک جریان مالی، بلکه نشانهای از بروز تحولاتی بنیادین در حوزه هوش مصنوعی است.
روندهای نهفته در زمینه هوش مصنوعی
اما اوراکل چگونه به این مرحله رسید؟ با وجود اینکه این شرکت در برخی شاخصهای مالی چندان موفق نبوده و اخیراً تعدیل نیروی وسیعی را تجربه کرده، موفقیت اخیر آن در واقع به موقعیت کلیدیاش در دنیای فناوری برمیگردد.
اکنون میتوان این اکوسیستم را با دوران «تب طلا» مقایسه کرد. در حال حاضر، شرکتهایی مانند OpenAI (سازنده ChatGPT) و xAI (متعلق به ایلان ماسک) بهعنوان جویندگان طلا در عرصه آنلاین مطرح هستند. این شرکتها محصول نهایی را تولید میکنند، اما برای تبدیل ایدههای خود به واقعیت نیاز به زیرساختها و فناوریهای پیشرفته دارند.
شرکتهایی مانند انویدیا (NVIDIA) به فروش تراشهها مشغولند و اوراکل از بزرگترین اپراتورهای مراکز داده به شمار میآید. این شرکتها با اجاره زیرساختهای خود به شرکتهای هوش مصنوعی، به درآمدهایی کلان دست یافتهاند. اوراکل بهجای توسعه محصولی جدید، به تامینکننده اصلی زیرساختهای حیاتی تبدیل شده و به همین دلیل به سودهای چشمگیری رسیده است.
با ارائه قیمتهای رقابتیتر از رقبای بزرگی نظیر آمازون و مایکروسافت، اوراکل قراردادهای کلانی با شرکتهای هوش مصنوعی به امضا رسانده است. روز چهارشنبه، با اعلان این قراردادها، سهام این شرکت به طور بیسابقهای رشد کرد و ثروت لری الیسون را به شدت افزایش داد.
پیوندهای مالی و سیاسی
لری الیسون به چه دلیل به این حد از موفقیت دست یافته است؟ جواب در دو عبارت خلاصه میشود: خریداری سهام و روابط قوی. الیسون اکنون ۴۱ درصد از سهام اوراکل را در اختیار دارد، که این رقم تقریباً دو برابر میزان او در پانزده سال پیش است. این پیشرفت ناشی از برنامههای گسترده خرید سهام است که منجر به کاهش تعداد سهام موجود و در نتیجه افزایش ارزش سهام میشود.
در حالی که این اقدام به نفع سرمایهگذاران تمام میشود، منتقدانی نیز وجود دارند که نگران تأثیر منفی این روش بر سرمایهگذاریهای بلندمدت در فناوری و زیرساختها هستند.
الیسون همچنین روابط نزدیکی با چهرههای سیاسی جهان دارد. او یکی از حامیان مالی دونالد ترامپ است و در پروژه ۵۰۰ میلیارد دلاری «استارگیت» برای توسعه زیرساختهای هوش مصنوعی در ایالات متحده مشارکت دارد. رابطهاش با ایلان ماسک نیز به حدی نزدیک است که در سال ۲۰۲۲ به سادگی برای سرمایهگذاری در خرید توییتر به ماسک پاسخ مثبت داد. این شبکه قوی، او را به سمت قراردادهای بزرگتر هدایت میکند.
تحدید یا تخفیف؟ مبارزه در کنگره آمریکا
در حالی که شخصیتهای بزرگی مانند الیسون در حال کسب سودهای کلان هستند، نگرانیهایی درباره رشد غیرقابل کنترل فناوری در ارکان قدرت واشنگتن به وجود آمده است. سناتور تد کروز، یکی از مدافعان سرسخت این حوزه، به تازگی درباره مسائل قانونی مربوط به هوش مصنوعی ابراز نگرانی کرده است.
حامیان صنعت هوش مصنوعی در کنگره آمریکا اخیراً طرحی را معرفی کردهاند که به شرکتهای این حوزه اجازه میدهد که در یک «محیط آزمایشی» یا «sandbox» فعالیت کنند. بر اساس این طرح، شرکتها میتوانند برای دورههای دو ساله (قابل تمدید تا ۱۰ سال) از برخی قوانین معاف شوند تا بتوانند به راحتی نوآوری کنند. حامیان این اقدام معتقدند که قوانین محدودکننده مانع از رشد و رقابتپذیری ایالات متحده در برابر سایر کشورها میشود.
اما این طرح با مخالفت شدید گروههای حامی حقوق مصرفکننده روبهرو شده است. این گروهها بیان کردهاند که چنین قانونی به شرکتها امکان میدهد از مسئولیتپذیری شانه خالی کنند و شهروندان آمریکایی را به عنوان «موشهای آزمایشگاهی» مورد سوءاستفاده قرار دهند. این وضعیت نشاندهنده وجود یک شکاف عمیق درباره آینده هوش مصنوعی است: آیا باید سیستم را آزاد گذاشت تا رشد کند یا آن را مهار کرد تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود؟
در بخش دیگری از این موضوع، اثرات فناوری هوش مصنوعی به دنیای اجتماعی نیز رسوخ کرده است. در پی ترور چارلی کرک، یک مفسر راستگرا در یوتا، ویدئویی از دونالد ترامپ منتشر شد که این حادثه را محکوم میکرد. اما در کمترین زمان، ادعاهایی مبنی بر اینکه این ویدئو با هوش مصنوعی تولید شده، در شبکههای اجتماعی رواج پیدا کرد. در حالی که کارشناسان امنیت سایبری این ادعاها را نادرست دانستند، این واقعه نشاندهنده ترسی عمیق است: هماکنون به راحتی میتوان ویدئوهای واقعی را جعلی و ویدئوهای جعلی را واقعی تصور کرد.
این پدیده که به «سود سهام دروغگو» معروف است، ابزار موثری برای بیاعتبار کردن حقایق محسوب میشود. ترامپ نیز پیشتر ویدئویی واقعی را «احتمالاً ساخته هوش مصنوعی» توصیف کرده بود. در این آشفته بازار، مردم تمایل دارند به نظریاتی بچسبند که با باورهای قبلی آنها همخوانی دارد و اینترنت را به فضایی متناقض و پرتنش تبدیل میکند.
علاوه بر این، تحولات ناشی از هوش مصنوعی به زندگی روزمره و مشاغل نیز تسری یافته است. گزارشی از نشریه «آتلانتیک» نشان میدهد که شرکتهای هوش مصنوعی میلیونها ویدئوی آموزشی از یوتیوب دریافت کردهاند تا مدلهای خود را آموزش دهند. این هوش مصنوعی حالا میتواند به جایگزینی برای آدمهای متخصص بپردازد و به ارائه مشاوره بپردازد. این موضوع میتواند تهدیدی جدی برای اقتصاد خلاقان و متخصصانی باشد که دانش خود را به رایگان در اینترنت به اشتراک گذاشتهاند.
این تغییرات بزرگ تنها نوک کوه یخ هستند. در دنیای زیرین، تحولی در حال شکلگیری است که در آن ثروت و قدرت به سرعت در دستان عدهای محدود متمرکز میشود و مرزهای میان واقعیت و خیال محو میشود. تصمیماتی که امروز در این زمینه گرفته میشود، نه تنها آینده فناوری بلکہ آینده انسانها را نیز شکل خواهد داد.
