**روند نامناسب افزایش قیمتها در اقتصاد ایران**
اقتصاد ایران به مدت سالها با شکلی ناپایدار و پرهزینه از افزایش قیمتها مواجه بوده است. این الگو شامل ثابت نگهداشتن نرخ کالاهای اساسی، انرژی و ارز به مدت طولانی و سپس جهش ناگهانی آنهاست. چنین «پلههای بلندی» باعث انتقال ناگهانی جامعه به سطوح جدید هزینه شده و عواقب اقتصادی و اجتماعی عمیقی را به دنبال دارد.
تفاوت بین این روند و کشورهای دیگر، مانند کشورهای اروپایی و ترکیه، مشهود است. در اروپا، قیمت سوخت ممکن است در طول روز چندین بار تغییر کند، اما این تغییرات کوچک و قابل پیشبینی هستند. در ترکیه نیز قیمتها بهصورت روزانه و حتی ساعتی بر اساس نرخ جهانی و نرخ ارز بهروزرسانی میشوند، که در نتیجه تغییرات جزئی و قابل پذیرش برای مردم ایجاد میکند.
در ایران، فرایند قیمتگذاری بر اساس آرامش و تدریج طراحی نشده و معمولا بهدلیل ملاحظات سیاسی ثابت نگهداشته میشود. این رویکرد باعث انباشت فشار هزینهها روی دولت و تولیدکنندگان شده و در نهایت منجر به افزایش ناگهانی قیمتها میشود. بهعنوان مثال، افزایش مداوم نرخ ارز میتواند بهطور جدی هزینه تأمین بنزین را برای دولت افزایش دهد و در نتیجه کسری پنهانی ایجاد کند.
این افزایشهای ناگهانی قیمتها بهشدت بر روان جامعه تاثیر میگذارد و احساس ناپایداری و عدماطمینان را به وجود میآورد. این مسئله به رفتارهای احتیاطی منجر شده که خود میتواند به تورم دامن بزند.
همچنین، وقوع شوکهای قیمتی در بخش تولید، برنامهریزیها را مختل میکند و به کاهش تمایل به سرمایهگذاری منجر میشود. خانوارها نیز تحت تاثیر این نوسانات دچار مشکلات جدی میشوند؛ چرا که درآمدها بهطور تدریجی افزایش مییابند اما قیمتها بهصورت ناگهانی بالاتر میروند.
بهمنظور بهبود این وضعیت، پایان دادن به سرکوب قیمتها و ایجاد یک روند تدریجی و مستمر ضروری بهنظر میرسد. اگرچه این رویکرد ممکن است در کوتاهمدت محبوبیت سیاسی نداشته باشد، اما تنها راه برای جلوگیری از انفجارهای قیمتی و تنشهای اجتماعی به شمار میرود.
در نهایت، تا زمانی که نرخ ارز و قیمتهای کلیدی بهصورت غیرمنطقی حرکت میکنند، تکرار این پلههای بلند و دردسرآفرین اجتنابناپذیر خواهد بود و هزینههای ناشی از آن بیشتر از افزایشهای تدریجی و منطقی خواهد بود.
