**زینب کامرانی**: سرطان تنها بر بیمار تأثیر نمیگذارد و اثرات آن به احساسات، روانشناسی و شرایط اطرافیان نیز گسترش مییابد. خانواده به عنوان یک عنصر کلیدی میتواند بار روانی و جسمی بیمار را کاهش دهد و فضایی امن و حمایتی فراهم کند که شانس بهبودی او را افزایش دهد.
**حمایت عاطفی**
یکی از مهمترین اشکال حمایت، عاطفی است که شامل گوش دادن فعال به بیمار بدون قضاوت میشود. این مهم است که بیمار بتواند احساساتش را آزادانه بیان کند، چه به صورت ترس، خشم یا افسردگی. در بسیاری از موارد، نیاز نیست راهحلی ارائه شود، بلکه کافی است کسی در کنارش باشد تا به او گوش دهد. حمایت فیزیکی، مانند در آغوش گرفتن، نیز میتواند تأثیر مثبتی داشته باشد. ارتباط مداوم، حتی از طریق تماس تلفنی یا پیامک، میتواند روحیه بیمار را تقویت کند. در صورت بروز اختلالات روانی عمیق، مراجعه به رواندرمانگران نیز توصیه میشود.
**حمایت عملی**
خانواده میتواند با کمکهای عملی، از قبیل تهیه غذا، انجام کارهای خانه یا انتقال بیمار به جلسات درمانی، به او یاری رساند. به جای پرسش کلی درباره نیازها، ارائه خدمات مشخص بیشتر مؤثر است. برنامهریزی و هماهنگی بین اعضای خانواده نیز با استفاده از ابزارهای دیجیتال میتواند کارایی را افزایش دهد.
**حمایت از مراقب**
حمایت از مراقب اصلی، که معمولاً یکی از اعضای خانواده است، نیز بسیار اهمیت دارد. این افراد نیاز به استراحت و حمایت روانی دارند و اگر ممکن باشد، خانواده میتواند به آنها کمک مالی ارائه کرده یا به سازمانهای حمایتی در ارتباط با هزینههای درمان و حمل و نقل ارجاع دهد.
**احترام به تفاوتهای روحی و روانی**
نباید فراموش کرد که هر فرد ممکن است سبکهای مختلفی در مواجهه با بیماری داشته باشد. برخی گفتوگو را میپسندند و برخی دیگر ممکن است سکوت را ترجیح دهند. احترام به این تفاوتها میتواند تأثیر حمایت خانواده را بیشتر کند.
**احساسات متناقض**
خانوادهها ممکن است در اثر تغییرات ناشی از بیماری، احساسات متناقض و دشواری را تجربه کنند. ترس و اضطراب از کارایی درمان یا احتمال عود بیماری، و همچنین حس از دست دادن کنترل بر آینده، از رایجترین این احساسات هستند. حس حزن و اندوه به دلیل تغییر در سبک زندگی و ترس از دست دادن بیمار، نیز احساسات شایعی هستند. خستگی عاطفی و جسمی ناشی از مراقبت مداوم نیز به این بار عاطفی افزوده میشود.**احساسات و چالشهای خانوادگی در مواجهه با سرطان**
بیماری سرطان میتواند احساسات مختلفی را در بین اعضای خانواده برانگیزد. از جمله این احساسات میتوان به خشم و ناامیدی اشاره کرد. ممکن است برخی از اعضای خانواده نسبت به خود بیماری غضبناک شوند چراکه زندگی روزمره آنها را مختل کرده است. همچنین، احساس ناامیدی و نارضایتی نسبت به شرایط بیمار میتواند به دلیل فشارهای ناشی از مراقبت و تغییر در ساختار خانواده ایجاد شود.
علاوه بر این، احساس گناه نیز چالشی است که غلبه بر آن برای خانوادهها دشوار است. برخی ممکن است خود را متهم بدانند که به اندازه بیمار رنج نمیکشند یا احساس کنند که میتوانستند کاری انجام دهند تا از وقوع بیماری جلوگیری کنند. این احساسات میتواند به افزایش احساس ناراحتی از تاثیرات بیماری بر سایر اعضای خانواده و زندگی حرفهای آنان منجر شود.
از سوی دیگر، انزوا نیز به عنوان یک چالش مشترک در میان خانوادهها مطرح است. این انزوا معمولاً ناشی از کاهش روابط اجتماعی و کمبود شبکههای حمایتی است. ارتباطات داخلی بین اعضای خانواده و همچنین با بیمار نیز میتواند به دلیل مسائل حساس و دشوار پیچیده شود.
آگاهی از این احساسات و چالشها و برخورد مؤثر با آنها میتواند به خانوادهها در مدیریت شرایط کمک کند. جستجوی حمایتهای حرفهای و ملحق شدن به گروههای حمایتی میتواند تحول بزرگی در این فرآیند ایجاد کند.
**استراتژیهای ارتباطی مؤثر**
خانواده باید روشهای مناسبی برای ارتباط برقرار کند که وضعیت بیمار را به دقت در نظر بگیرد. این مسئله با ایجاد محیطی امن و آرام آغاز میشود که گفتوگوهای صادقانه را تسهیل کند. اعضای خانواده باید فرصتی برای تفکر و پاسخ بدون عجله داشته باشند، چراکه لحظات سکوت میتواند بار معنایی زیادی به همراه داشته باشد. احترام متقابل در این ارتباطها اهمیت بالایی دارد.
برای ایجاد گفتوگوهای معنادار، نیاز است تا سوالات باز مطرح شود، به گونهای که فشار برای پاسخ دادن به حداقل برسد. گوش دادن فعال و بیان همدلی بدون قضاوت نیز از نشانههای اصلی تقویت پیوندهای خانوادگی در برابر بیماری است.
**صداقت و تعادل در اطلاعات**
صداقت یکی از ارکان کلیدی در برقراری ارتباطات سالم است. اعضای خانواده باید به طور شفاف درباره تشخیص و روشهای درمان با یکدیگر گفتگو کنند. در مواقعی که مباحث دشوار مطرح میشود، لازم است تا تعادل میان صراحت و امیدواری برقرار شود.
نکته دیگر این است که در ارائه پیشنهادات کمک، باید به طور معین و واضح عمل کرد. به جای پیشنهادات کلی، بهتر است به صورت مشخص درخواستهایی مانند “میتوانم ناهار امروز را آماده کنم؟” مطرح شود. همچنین میتوان از منابعی چون مددکاران اجتماعی یا گروههای حمایتی بهره گرفت.
ایجاد یک کانال ارتباطی مجازی خصوصی و ایمن نیز میتواند به خانوادهها کمک کند تا به راحتی به روزرسانیها و پیامها را با نزدیکان خود به اشتراک بگذارند و بار ارتباطی را کاهش دهند.
**وظایف خانواده در کنار بیمار**
نقشهای خانواده تنها به مراقبت از بیمار ختم نمیشود. این وظایف شامل حمایت روانی، کمک به فعالیتهای روزمره و تامین حمل و نقل برای قرار ملاقاتها نیز میشود. این ابعاد مختلف، میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک شایانی کند و به خانوادهها انگیزه بیشتری دهد.### نقش خانواده در حمایت از بیماران
یک خانواده باید برای حمایت از بیماران، به ویژه در زمینه پزشکی و هماهنگی با تیم درمانی اقدامات لازم را انجام دهد. از جمله این اقدامات، انتخاب یک “وکیل بیمار” است که نماینده بیمار در ملاقاتهای پزشکی باشد. این فرد مسئول پرسیدن سوالات کلیدی و اطمینان از رعایت درخواستهای بیمار خواهد بود. همچنین خانوادههایی که در مسافتهای دور زندگی میکنند میتوانند با برقراری تماسهای تلفنی و کمک در تحقیقات، از بیمار حمایت کنند.
### توجه به زندگی روزمره
مهم است که نیازهای بیمار به زندگی روزمرهاش تا حد ممکن به طور عادی پیگیری شود. یادآوری اینکه بیمار هنوز یک فرد با علایق و آرزوهای شخصی است، میتواند تاثیر مثبتی بر روحیه او داشته باشد. برگزاری این جشنها و حفظ روالهای روزمره به خوبی میتواند به بهبود حس زندگی او کمک کند.
### ارتقای درک کودکان
برای کودکان در خانواده، توضیح وضعیت به روشی متناسب با سن آنها اهمیت دارد. همچنین دادن نقشی ساده به آنها میتواند احساس ترس و سردرگمی را کاهش دهد و آنها را در فرآیند حمایت از بیمار مشارکت دهد.
### ضرورت حمایت عاطفی
حمایت از بیماران سرطانی نیازمند آگاهی عاطفی، آمادگی عملی و انعطافپذیری روانشناختی است. این مسیر آسان نیست، اما برای بهبودی و سازگاری بیماران ضروری است. صبر، ارتباط صادقانه و ارائه مراقبتهای عاشقانه از جمله عناصر مهمی هستند که میتوانند تحولات مثبتی در زندگی بیماران و اطرافیان آنها به ارمغان آورند.
*منبع: الجزیره*
