**گزارشهای ناصرالدینشاه قاجار از سفر به نوبران**
ناصرالدینشاه قاجار در تاریخ ۶ رجب ۱۲۸۷ تا ۱۰ مهر ۱۲۴۹ در خاطرات خود به سفر به نوبران اشاره کرده است. وی نوبران را آخرین منطقه خاک ساوه و نخستین بخش خاک همدان معرفی کرد و افزود که برای طی این مسیر حدود چهار فرسنگ راه را قائل شده بودند، در حالی که در واقع طول آن به هفت فرسنگ میرسید.
در این سفر، شاه از صبح زود به خیال نزدیک بودن مسیر سوار بر کالسکه شده و در حین حرکت با وزیر امور خارجه گفتگو کرد. مسیر سفر از صحرایی پاک و دشتهای وسیع با پوشش گیاهی خصوصاً گون میگذشت. در سمت راست کوههای خاکی و درهتپهای نمایان بود و در سمت چپ کوههای مرتفع سنگی قرار داشتند. در این میان، رودخانه مَزلِقانچای نیز جریان داشت که پس از عبور از درهها معمولاً نامرئی میماند.
همانطور که ناصرالدینشاه ادامه داد، نخستین آبادانی که پس از طی سه فرسنگ به چشم میخورد، ده غرقآباد بود. این مکان تحت مالکیت جانمحمدخان سرتیپ قرار داشت و ویژگیهای طبیعی زیبا و آبادی قابل توجهی داشت. جمعیت این منطقه به حدی زیاد بود که مؤید زندگی فعال ساکنانش بود.
پس از توقفی برای ناهار در صحرا، شاه به همراه حرم خود به ادامه سفر پرداخت و با گردوخاک و بادهای شدید مواجه شدند. وی یادآوری کرد که این شرایط باعث خستگی مهمانان و خود وی شد. با نزدیک شدن به مقصد، از اسب خود سوار شد و به مشاهده مناظر طبیعی و آبادیها مشغول شد.
در پایان روز، ناصرالدینشاه و همراهانش به اردوگاهی در نیم فرسنگی نوبران رسیدند و برای شب را در آنجا گذراندند. تلگرافخانهای که در نوبران وجود داشت و ارتباطات میان نواحی مختلف را برقرار میکرد، از دیگر نکات مهم این سفر بود.
گزارشهای ناصرالدینشاه به تصویر کشیدن جزئیات این سفر و زندگی اجتماعی مردم آن زمان کمک میکند و نشاندهنده تحولات اجتماعی و ارتباطات روزگار قاجار است.
