به گزارش خبردونی، ناصرالدینشاه قاجار در خاطرات خود به تاریخ پنجشنبه ۱۴ رمضان ۱۲۸۷ (۱۷ آذر ۱۲۴۹) اشاره کرده است که صبح دیرتر از موعد اسب آوردند و پس از آن به کنار دریا رفت. وی درباره تپهای خاکی که دور دریا واقع شده، توضیحاتی ارائه میدهد و به بررسی مکانی میپردازد که برای برپایی چادرها انتخاب شده است.
ناصرالدینشاه درباره ابعاد دریا توضیح میدهد که طول آن دو برابر مرداب انزلی و عرض آن در برخی نواحی کمتر است. وی همچنین به کیفیت آب اشاره کرده و میگوید که آب دریا کمی شور است و میتوان آن را نوشید. در یادداشتهای او، قید شده که جزایر متعددی در این دریا وجود دارد که از این مکان قابل مشاهده نیستند.
پس از صرف ناهار، شاه به زیارت یکی از دروازهها رفت و در آنجا نماز نیز اقامه کرد. وی به ضریح شخصیتهایی چون آقا محمدخان، فرمانفرمای فارس و شیخ مرتضی رفته و نشانههایی به یادگار گذاشت.
ناصرالدینشاه در ادامه به جمعیتی که در کنار دریا مشغول فعالیت بودند، اشاره میکند و به منزل خود بازمیگردد. وی پس از صرف کاهوی تازه و شکرگزاری برای نعمتهای دریافتی، خواب را به پایان میبرد.
گفتنی است، در شب بعد، تنها مردی به نام موچولخان در جمع آنان بود و به بیان خاطرات خود از ناخوشیهای سفر پرداخت.
منبع: روزنامه خاطرات ناصرالدینشاه قاجار، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ اول، زمستان ۱۳۹۸.
