به گزارش خبردونی به نقل از ایبنا، مراسم رونمایی کتاب «میدان توپخانه، دارالخلافه ناصری» در شهر کتاب اردیبهشت اصفهان برگزار شد. این رویداد با حضور علاقمندان به معماری، تاریخ شهری و نشر و به میزبانی علی خدایی، نویسنده و منتقد برگزار گردید. مهنام نجفی، معمار و مؤلف کتاب، در این نشست به بررسی دلایل نگارش اثر، روند تحقیق و اهمیت میدان توپخانه در تاریخ تهران پرداخت.
نجفی، با اشاره به آغاز تحصیلات خود در مقطع کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران در سال 1385، خاطرنشان کرد که این دوره به او این فرصت را داد تا زیر نظر استادان برجستهای در زمینه معماری و میراث فرهنگی آموزش ببیند. او تأکید کرد که این سه سال، دورهای پربار و تأثیرگذار برای او بود.
این نویسنده توضیح داد که گروهی از استادان نظر همچون مرحوم باقر آیتاللهزاده شیرازی و سیدمحمد بهشتی، انگیزه و فضای علمی لازم را برای شکلگیری این اثر فراهم کردند. او به بررسی عرصههای عمومی تهران در دوره قاجار و نقش میدان توپخانه بهعنوان فضایی نظامی و عمومی اشاره کرد و بیان کرد که این پژوهش حول این سؤال شکل گرفت که چگونه یک میدان نظامی میتواند به مهمترین عرصه عمومی شهر تبدیل شود.
نجفی با بیان اینکه کتاب «میدان توپخانه» نتیجه پایاننامه کارشناسی ارشدش است، توضیح داد که این تحقیق از یک پرسش ابتدایی آغاز شد: چگونه میتواند میدانی با توپهای آماده شلیک، فضایی عمومی برای مردم باشد؟ همچنین اضافه کرد که میدان توپخانه ناصری تلاقیگاه رویدادهای اجتماعی و فرهنگی نیز بوده است.
او از بررسی منابع مختلف تاریخی، سفرنامهها و نقشههای قاجاری در این تحقیق یاد کرد و تأکید کرد که شواهد نشان میدهند میدان توپخانه با استقرار توپهای نظامی و فعالیتهای عمومی، به یک نمونه منحصربهفرد در تاریخ تهران تبدیل شده است.
نجفی همچنین توضیح داد که در جریان تحقیقات دریافته است که توپها در فرهنگ شهری ایران به نمادهایی با کارکردهای فرهنگی و اجتماعی تبدیل شدهاند و به مرور زمان به مظهری از قدرت و برکت نزد مردم بدل شدهاند.
وی با توصیف ساختار میدان گفت که در مرکز آن حوضی واقع شده و در اطراف آن توپهایی نصب شدهاند. همچنین ساختمانهایی برای نگهداری توپها و استقرار توپچیها طراحی شده که بهرهبرداری نظامی را تسهیل میکند.در نشست رونمایی از کتاب “میدان توپخانه، دارالخلافه ناصری”، نجفی به طور مفصل به اهمیت این میدان به عنوان یکی از نقاط مرکزی تهران اشاره کرد. او اظهار داشت که شش خیابان کلیدی از این میدان به دیگر نقاط شهر ارتباط دارند و این موضوع، عملکرد میدان را به عنوان محل اصلی فعالیتهای اجتماعی، تجاری و فرهنگی پایتخت برجستهتر کرده است.
نجفی همچنین به ویژگیهای دفاعی این میدان و شلوغی آن به عنوان یک فضای عمومی پرجنبوجوش اشاره کرد. او خاطرنشان کرد که تعامل مردم با توپها در این میدان نشاندهنده نوعی همنشینی پیچیده است و این موضوع برای او به عنوان یک پژوهشگر، جذابیتی خاص دارد که انگیزهاش برای نوشتن کتاب را فراهم کرده است.
وی به نقش توپها در مناسبتهای مختلف اشاره کرد و توضیح داد که این توپها در جشنها و مراسمهای مذهبی و حکومتی شلیک میشدند و نمادی از شادی، برکت و امنیت اجتماعی به حساب میآمدند. یافتههای نجفی نشان میدهد که توپها در زندگی روزمره مردم به شکلی نمادین و فرهنگی حضور داشتهاند.
علی خدایی، میزبان مراسم، از اهمیت این کتاب به عنوان یک ترکیب از پژوهش تاریخی و تحلیل تعامل اجتماعی با فضای شهری صحبت کرد و آن را الگوی مناسبی برای تحقیقات آینده در این زمینه عنوان کرد. همچنین نجفی به بررسی فرآیند نگارش کتاب پرداخت و توضیح داد که مطالعه منابع تاریخی و نقشههای دوره قاجار از بخشهای کلیدی تحقیق بوده است.
نجفی در پایان به تلاش خود برای ارائه یک تصویر جدید از نحوه تعامل مردم با فضاهای شهری تاریخی پرداخت و بیان کرد که این کتاب میتواند به افزایش توجه به فضای عمومی شهرها کمک کند.
کتاب “میدان توپخانه، دارالخلافه ناصری”، به دلیل ارزش محتوایی آن، به یکی از منابع معتبر در زمینه تاریخ شهری و معماری ایران تبدیل شده و توسط نشر روزنه منتشر شده است. گزارشی از رونمایی این اثر در شهر کتاب اصفهان نشان میدهد که کتاب توانسته نظر گروههای مختلفی از خوانندگان را جلب کند. این کتاب با تأکید بر جنبههای کالبدی، تاریخی و فرهنگی میدان، به تغییر ماهیت میدان توپخانه از یک فضای نظامی به یک فضای اجتماعی کمک کرده است.
