### گزارش تاریخی از سقوط فرقه دموکرات – ۱۹ آذر ۱۳۲۵
در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۲۵، ژنرال غلام یحیی دانشیان به پیشهوری اعلام کرد که کار مقاومت به پایان رسیده و نیروهای فرقه دموکرات روحیهای برای ادامه درگیری ندارند و از سنگرهای خود فرار میکنند. این شکست برای فرقه سنگین به نظر میرسید.
در تبریز، پیشهوری با فریاد گفت: «مرگ هست و بازگشت نیست!» در حالی که هیچ نیروی نظامی به شهر نرسیده بود، مردم آذربایجان با قیام ملی خود، پیروزی را برای فرقه غیرممکن ساختند.
### وضعیت نیروهای فدایی
از صبح تا غروب ۱۹ آذر، درگیریهای شدیدی در منطقه نوروزآباد و افشار رخ داد. فداییان به دلیل بمبارانها و آتش توپخانه دشمن، روحیه خود را از دست داده و به عقب نشینی مجبور شدند. افزایش فشار نظامی از طرف دشمن باعث شد تا برای جلوگیری از محاصره، گرداگرد قزلاوزن را تخلیه کرده و پلهای مسیرهای ارتباطی را ویران کنند.
**ساعت ۲۱- ژنرال دانشیان – ۱۹ آذر**
در این روز، تجزیه و تحلیلهای نظامی حاکی از آن است که فداییان به دلیل ترس از بمباران هوایی و آتش سنگین دشمن، نتوانستند در برابر نیروهای متجاوز ایستادگی کنند. این رویدادها به معنای نهایی شدن تسلط بر منطقه و از دست رفتن موقعیت فرقه دموکرات بود.
### یادداشت تاریخنگار
این رویدادها نمونهای از تحولات مهم تاریخ معاصر ایران به شمار میروند و نشاندهنده فشارهای نظامی و نقطه عطفی در تاریخ آذربایجان هستند.
