**غزال زیاری**: تاریخ هوانوردی نشان داده است که هواپیماهای نظامی هرگز ارزان نبودهاند و مدلهای پیشرفته این هواپیماها از جنبههای مختلفی در سطح بالاتری قرار دارند. به کارگیری فناوری رادارگریزی، استفاده از مواد پیشرفته و سیستمهای اویونیک پیچیده موجب شده است تا هزینه تولید این هواپیماها به سطحی بسیار زیاد برسد؛ هزینههایی که پیشتر مختص پروژههای زیرساختی بزرگ بوده است.
این هواپیماها نهتنها وسایل نقلیه هستند، بلکه نماد قدرت و شاهکارهای مهندسی به شمار میروند و در برخی موارد پیچیدهترین سامانههای ساخته شده توسط انسان را شامل میشوند.
در این مقاله، پنج مورد از گرانقیمتترین هواپیماهای نظامی تاریخ را معرفی خواهیم کرد که از بمبافکنهای پنهانکار تا مراکز فرماندهی پرنده را شامل میشود و بر اساس هزینههای ثبت شده برنامه یا خرید انتخاب شدهاند.
### ۱- نورثروپ B-۲ اسپیریت؛ بمبافکن رادارگریز ۲ میلیارد دلاری
جنگنده B-۲ Spirit آمریکا به عنوان گرانقیمتترین هواپیمای نظامی معرفی میشود. بر اساس اسناد نیروی هوایی و وزارت دفاع آمریکا، هزینه کلی برنامه B-۲ تا سال ۱۹۹۷ به ۴۴.۷۵ میلیارد دلار برای ۲۱ فروند هواپیما رسید، به عبارتی هزینه هر بمبافکن به حدود ۲ میلیارد دلار میرسد.
اگرچه هزینه واقعی تولید این هواپیما حدود ۷۳۷ میلیون دلار به ازای هر فروند بود، اما هزینههای تحقیق، توسعه و آزمایش به مجموع این هزینه افزود. تحلیلگران به دلیل عدم وجود ارقام تعدیلشده، همچنان رقم ۲ میلیارد دلار را به عنوان قیمت هر بمبافکن در نظر میگیرند. تا به امروز تنها ۲۱ فروند از این بمبافکن تولید شده و اکنون ۱۹ فروند آن هنوز فعال هستند. هدف از طراحی این بمبافکن، عبور از سیستمهای دفاعی پیچیده دوران شوروی با سلاحهای متعارف یا هستهای بوده و پیشبینی میشود این ناوگان تا سال ۲۰۳۲، یعنی با ورود B-۲۱ Raider بازنشسته شود.
### ۲- VC-۲۵B ایرفورس وان؛ کاخ سفید پرنده
دومین هواپیمای گرانقیمت تاریخ، VC-۲۵B است که به عنوان هواپیمای ترابری رئیسجمهور عمل میکند. در سال ۲۰۱۸، نیروی هوایی آمریکا قراردادی ۳.۹ میلیارد دلاری برای تبدیل دو فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷-۸ به نسل جدید ایرفورس وان امضا کرد. با افزایش هزینهها و تورم، هزینه هر فروند هواپیمای ایرفورس وان به ۲ تا ۲.۵ میلیارد دلار رسید. این هواپیما فقط یک وسیله حمل و نقل نیست، بلکه یک پناهگاه فرماندهی با قابلیتهای متعدد در مواقع بحران نیز به شمار میآید.### مهمترین دستاوردهای نظامی آمریکا
– **محافظت EMP:** سیستمهایی برای محافظت از تجهیزات الکترونیکی در برابر حملات EMP توسعه یافته است.
– **ارتباطات امن جهانی:** تلاشهای گستردهای برای حفظ ارتباطات امن در سطح جهانی صورت گرفته است.
– **سوختگیری هوایی:** فناوریهای جدید در زمینه سوختگیری هوایی به بهبود عملکرد نیروی هوایی کمک کردهاند.
– **سامانههای دفاعی:** برنامههای پیشرفتهای برای توسعه سامانههای دفاعی در حال اجراست.
– **امکانات پزشکی:** گسترش زیرساختهای پزشکی نظامی به عنوان اولویت در نظر گرفته شده است.
– **فضای کاری رئیسجمهور و کارکنان:** طراحی و تجهیز فضاهای کاری بهبود پیدا کرده است.
براساس توافقات انجامشده، تحویل جدیدترین نسخههای «ایرفورس وان» به اواخر دهه ۲۰۲۰، و بین سالهای ۲۰۲۷ تا ۲۰۲۹ میلادی موکول خواهد شد. این هواپیماها جانشین نمونههای قدیمی VC-۲۵A خواهند شد.
### بمبافکن نسل ششم نورثروپ گرومن B-۲۱ Raider
بمبافکن B-۲۱ Raider همچنان در مرحله توسعه قرار دارد، اما بهعنوان یکی از گرانقیمتترین هواپیماهای نظامی شناخته میشود. نیروی هوایی آمریکا هزینه متوسط خرید هر فروند این بمبافکن را در سال ۲۰۲۲ تقریباً ۶۹۲ میلیون دلار تخمین زده، در حالی که قیمت واقعی آن بین ۷۵۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار برآورد شده است. در حالی که این قیمت از B-۲ کمتر است، اما برای سفارش حداقل ۱۰۰ تا ۱۴۵ فروند رقم چشمگیری خواهد بود.
B-۲۱ بهعنوان اولین بمبافکن نسل ششم جهان شناخته میشود و دارای ویژگیهایی مانند رادارگریزی پیشرفته، معماری باز، و توانایی حمل سلاحهای هستهای و متعارف است. این بمبافکن در سال ۲۰۲۳ اولین پرواز خود را انجام داد و انتظار میرود تا دهه ۲۰۵۰ دالانی با ظرفیت بازدارندگی هستهای و تهاجم دوربرد برای آمریکا فراهم کند.
### جنگنده لاکهید مارتین F-۲۲ Raptor
هزینه ساخت هر فروند جنگنده F-۲۲ با احتساب تحقیق و توسعه به حدود ۳۵۰ تا ۳۶۰ میلیون دلار میرسد، که برای ۱۹۵ فروند ساختهشده مجموعاً ۶۷.۳ میلیارد دلار هزینه در بر دارد. نیروی هوایی آمریکا در حال حاضر حدود ۱۸۰ فروند از این جنگنده را در اختیار دارد که مأموریت اصلی آن برتری هوایی است. از ویژگیهای بارز F-۲۲ میتوان به رادارگریزی، سوپر کروز و کنترل رانش اشاره کرد.
این جنگنده برنامهریزی شده است تا در دهه ۲۰۳۰ بازنشسته شود و بهجای آن جنگنده نسل ششم F-۴۷ وارد خدمت خواهد شد، در حالی که کمپانی بوئینگ نیز تولید Z را آغاز کرده و اولین پرواز آن برای سال ۲۰۲۸ در نظر گرفته شده است.### لاکهید مارتین F-35 Lightning II؛ برنامهای با هزینه ۱.۷ تریلیون دلار
جنگنده F-35 Lightning II به عنوان گرانترین برنامه تسلیحاتی تاریخ بشر شناخته میشود. هزینه کل چرخه عمر این برنامه تا سال ۲۰۷۰ به بیش از ۱.۷ تریلیون دلار برآورد میشود. این مبلغ شامل مراحل توسعه، خرید، عملیات و نگهداری خواهد بود. بدین ترتیب، هزینههای مربوط به هر فروند از این جنگنده به بیش از ۴۰۰ میلیون دلار میرسد.
براساس گزارشها، هزینه ساخت هر فروند F-35، بسته به نوع آن، بین ۸۰ تا ۱۲۰ میلیون دلار متغیر است. بخش عمده این هزینهها مربوط به نرمافزارهای پیشرفته، پوششهای رادارگریز، و زیرساختهای لجستیکی و نگهداری است.
تا کنون، بیش از ۱۰۰۰ فروند از این هواپیما به سه نیروی نظامی و بیش از ۲۰ کشور تحویل داده شده است. علیرغم چالشهای مختلف، F-35 به عنوان رکن اصلی قدرت هوایی غرب به شمار میرود که ترکیبی از تکنولوژی رادارگریزی، ادغام حسگرها و قابلیتهای حمله شبکهای را جمعآوری کرده است.
### منبع: interestingengineering
