**غزال زیاری**: بیدار شدن صبحگاهی برای بسیاری از افراد به‌ویژه کارمندان و والدین می‌تواند نوعی شکنجه محسوب شود. صدای زنگ بیدارباش تلفن همراه یا تابش نور خورشید از پنجره باعث می‌شود که آنها تمایل داشته باشند دوباره به خواب برگردند، اما عوامل مختلفی همچون مسئولیت‌های شغلی یا خانوادگی مانع این کار می‌شود.
تحقیقات جدیدی که توسط محققان سوئیسی صورت گرفته، دلایل این مشکل را تحلیل کرده است. این مطالعه نشان می‌دهد که فرآیند گذر از خواب به بیداری پیچیده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود و زمان و نحوه بیدار شدن تأثیر زیادی بر احساسات ما پس از بیداری دارد.
**مراحل خواب به چه ترتیبی است؟**
مدت‌هاست که ما می‌دانیم خواب به‌صورت چرخه‌ای رخ می‌دهد. در مرحله اول خواب، شما ممکن است هنوز تا حدی بیدار باشید و احساس کنید که به خواب می‌روید. سپس، به مرحله “خواب سبک” وارد می‌شوید که بیدار شدن از آن آسان‌تر است، و در نهایت به مرحله عمیق‌ترین خواب می‌رسید که بیدار شدن از آن دشوارترین حالت است.
در طول شب، بدن به طور مداوم بین این مراحل در نوسان است و هر چرخه خواب با دوره‌هایی از بیداری کوتاه و خواب REM خاتمه می‌یابد. در این حین، مغز نیز تغییرات زیادی را تجربه می‌کند؛ از امواج مغزی آرام به الگوهای تند و معکوس می‌شوند.
**چگونه از خواب بیدار می‌شویم؟**
این تحقیق با استفاده از الکتروانسفالوگرافی (EEG) اطلاعات دقیقی درباره روند بیدار شدن به دست آورده است. یکی از سوالات اصلی این است که چگونه از چرخه خواب به بیداری منتقل می‌شویم. تیم تحقیقاتی سوئیسی بر این باور است که باید با استفاده از همین روش به بررسی این موضوع بپردازند. در پژوهش اخیر، این تیم تأکید کرده است که نیاز به مستندسازی فرآیند بیداری و تغییرات مغزی در آن لحظه بسیار ضروری است.
شناخت دقیق این فرآیند می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم چگونه بیداری بر رفتار و شناخت تأثیر دارد و همچنین می‌تواند در تشخیص اختلالات خواب از جمله بی‌خوابی و پاراسومنیا نقش مهمی ایفا کند.
**فرآیند بیداری، برعکس به خواب رفتن است؟**
به اشتباه تصور می‌شود که فرآیند بیدار شدن کاملاً برعکس خواب رفتن است. راشل رو، عصب‌شناس دانشگاه کلرادو، در این‌باره توضیح می‌دهد که بیدار شدن موجی از تغییرات پیچیده را در مغز ایجاد می‌کند و نمی‌توان آن را ساده‌انگارانه با خواب رفتن مقایسه کرد.**محققان فرآیند بیداری مغز را بررسی کردند**
نتایج جدیدترین تحقیقات علمی نشان می‌دهد که فرآیند بیداری در مغز انسان از ناحیه جلویی شروع و به نواحی عقبی گسترش می‌یابد. این یافته‌ها حاصل تحلیل بیش از ۱۰۰۰ مورد بیدار شدن از خواب در ۲۰ شرکت‌کننده است که بر روی پوست سر آنها ۲۵۶ سنسور EEG قرار داده شده بود. در حالی که در روش‌های سنتی از تعداد کمتری الکترود استفاده می‌شود، این مطالعه به بررسی دقیق‌تری از فعالیت مغز پرداخته است.
فرانچسکا سیکلاری، محقق مؤسسه علوم اعصاب هلند و نویسنده اصلی این مطالعه، اظهار داشت که نتایج نشان‌دهنده یک الگوی منسجم در تمامی حالت‌های بیداری بودند. به گفته اورلی استفن، پژوهشگر پسادکترا دانشگاه لوزان، این پیشروی به دلیل نوع سیگنال‌هایی است که از مراکز بیداری زیرقشری به قشر مغز منتقل می‌شوند.
استفن همچنین به تفاوت های موجود در بیداری از خواب REM و غیر REM اشاره کرد. او توضیح داد که بیداری از خواب REM با فعالیت‌های مشابه بیداری آغاز می‌شود در حالی که بیداری از خواب غیر REM فرآیند تدریجی‌تری دارد و شامل یک مرحله اضافی قبل از آغاز روند بیداری است.
این پژوهش همچنین دلیلی بر تفاوت در حس خواب‌آلودگی پس از بیدار شدن ارائه می‌دهد. استفن بیان کرد که برخی از امواج آهسته ممکن است به عنوان سیگنال‌های بیدارکننده عمل کنند. هرچه این امواج قبل از بیداری بیشتر شوند، فرد احساس هوشیاری بیشتری خواهد داشت.
گروه پژوهشی امیدوار است که این یافته‌ها به دانش عمیق‌تری درباره اختلالات خواب و روش‌های بهتر برای تشخیص علائم برانگیختگی در اختلالات مرتبط با خواب بیانجامد. نتایج این تحقیقات چشم‌انداز تازه‌ای درباره سفر مغز از خواب به بیداری ارائه می‌دهد و می‌تواند به درک بهتر فرآیند آگاهی انسان کمک کند.
**منبع: iflscience**