به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین و به نقل از پدال، صحنههای آشنایی از فیلمهایی نظیر “عقاب آهنین” و “تاپ گان” نشاندهنده وضعیت خلبانی هستند که در آسمان به پرواز مشغول است و به ناگاه از ردیابی ارعابآور از سوی رادار دشمن مطلع میشود. این هشدار زمانی به خلبان داده میشود که موشک دشمن بر روی هدف قفل کند و به او فرصت میدهد تا با استفاده از فلرها یا چافها از حمله جلوگیری کند. این فناوری پیچیده، اگرچه جزییات فنی زیادی دارد، اما میتوان آن را به چند عنصر کلیدی و ساده ربط داد.
بهطور کلی، در فیلمها هر زمان که دشمن هدف قهرمان را قفل کند، این عمل توسط سیستم رادار داخلی هواپیما انجام میگیرد. این سیستم در دو حالت جستجو و ردیابی کار میکند: حالت نخست به شناسایی اهداف خاص و حالت دوم به ردیابی عمومی میپردازد. چنانچه سیگنال راداری به هواپیما ارسال شود و بازتاب یابد، خلبان از وجود تهدید مطلع خواهد شد.
نوع موشکهای شلیکشده نیز در این زمینه نقش مهمی ایفا میکند. به عنوان مثال، موشکهای جستجوگر گرما نیاز به قفل راداری ندارند و خلبان تنها کافی است که شلیک کند و تأیید صوتی مناسب دریافت کند. در مورد تشخیص ردیابی، سیستم رادار با ارسال و دریافت سیگنالهای قوی کار میکند و گیرنده هشدار راداری (RWR) موجود در هواپیماهای جنگ الکترونیک، توانایی شناسایی سیگنال را با نمایش زاویه منبع فراهم میکند.
در بحث نحوه شلیک موشکها، خلبانان در هواپیماهایی نظیر اف-۱۱۱ آردوارک یا اف-۳۵ لایتنینگ II، برای شلیک موشک به سمت هدف، مراحل خاصی را دنبال میکنند. در این شرایط، خلبان با استفاده از عبارات کلامی مانند “فاکس وان”، “فاکس تو” یا “فاکس تری” تأییدیه شلیک را از طریق رادیو اعلام میکند. این اصطلاحات به نوع موشکهای شلیک شده اشاره دارند، بهطوریکه فاکس وان مربوط به موشکهای هدایتشونده با رادار نیمه فعال، فاکس تو به موشکهای مادونقرمز و فاکس تری به موشکهای هدایت راداری فعال مربوط میشود.
موشکهای جستجوگر مادونقرمز مانند AIM-۹ سایدوایندر نیازی به قفل راداری ندارند، در حالی که موشکهای هدایتشونده با رادار نیمه فعال برای شلیک به قفل راداری نیاز دارند. از سوی دیگر، موشکهای هدایتشونده با رادار فعال پیچیدگی بیشتری دارند و نیاز به تجهیزات بیشتری دارند.
شلیک موشکی مثل AIM-۱۲۰ AMRAAM از نوع فاکس تری مزایای قابل توجهی دارد، زیرا توانایی هدایت در فواصل بیشتری را فراهم میکند و همچنین در فاز نهایی نیازی به قفل راداری ندارد.
در نهایت، اگر یک خلبان در حین پرواز در حریم هوایی یک کشور متخاصم با قفل موشک روبرو شود، سیستم داخلی دریافت هشدار راداری (RWR) اقدام به شناسایی و تحلیل سیگنال تهدید میکند و بدین ترتیب خلبان از وضعیت خطرناک مطلع میشود.خلبانان جنگندهها اکنون قادرند با استفاده از سیستمهای پیشرفته راداری، نوع رادار مورد استفاده توسط دشمن را تشخیص دهند. این اطلاعات به آنان کمک میکند تا آگاهی لازم در مورد نوع هواپیمایی که در حال تعقیب آنهاست، به دست آورند.
سیستمهای شناسایی و هشدار راداری (RWR) مدرن قادرند به طور همزمان چندین سیگنال را بررسی و تشخیص دهند که کدام یک از آنها تهدید جدیتری به حساب میآید. این اطلاعات به کمک آیکنها و نمایشگرهای خاص در کابین خلبان نمایش داده میشود. به این ترتیب، خلبان میتواند به سرعت اقداماتی برای حفظ جان خود انجام دهد. همچنین، سیستم هشدار لیزری (Laser Warning System) خلبان را از هدفگیری با ردیاب لیزری مطلع میکند، زیرا بسیاری از موشکهای زمین به هوا از این فناوری استفاده میکنند. به همین دلیل، چندین سیستم دفاعی برای ایمنی هواپیما طراحی شده است.
علاوه بر نمایش اطلاعات بصری، RWR همچنین شامل یک سیستم صوتی است که به خلبانان کمک میکند نوع تهدید را شناسایی کنند. صداهای مختلف میتوانند نشاندهنده نوع تهدید باشند و خلبانان به شناسایی این صداها آموزش دیدهاند. برای مثال، صدای مداوم میتواند به معنای قفل راداری بر روی هواپیما باشد. در ضمن، صداهای دیگر به خلبان علامت میدهند که خطر موشک وجود دارد. در صورت شنیدن یکی از این صداها، خلبان به اقدام و دوری از تهدید تشویق میشود. این سیستمهای دفاعی با همکاری یکدیگر، امنیت هواپیما و خلبان را در شرایط مختلف افزایش میدهند.
