**محمدحسین لطیفی: چالشهای سینمای دفاع مقدس و نیاز به روایتهای واقعی**
به گزارش خبرگزاریهای معتبر، محمدحسین لطیفی، کارگردان مطرح سینمای ایران، در گفتوگویی تلویزیونی به مسائل و چالشهای ساخت آثار دفاع مقدس پرداخت. وی در این برنامه تصریح کرد که تولید این گونه آثار به دلیل سختیهای ناشی از خود سینما، پیچیدهتر شده است. لطیفی اشاره کرد که در بخش خصوصی، فیلمهای دفاع مقدسی قابل توجهی تولید نشده و این نوع آثار بیشتر به دلیل حمایتهای دولتی شکل میگیرند.
وی افزود که مشکلات اصلی از مرحله نگارش فیلمنامه آغاز میشود و نگرانیهای زیادی درباره فضای داستانی به وجود آمده است. کارگردان ادامه داد: “اکثراً به فکر شخصیتهای برجسته از جمله شهدا هستیم و کمتر به تفکر و مکتب آنان توجه میکنیم.” لطیفی بر این نکته تأکید کرد که اگر داستانهای خوب وجود داشته باشد، میتوان آنها را در بافت جنگ به تصویر کشید.
این کارگردان بر ضرورت تجربه در این حوزه تأکید کرد و گفت که آثار موفق نیاز به افراد با سابقه و تسلط بر قصهگویی دارند. وی همچنین به وجود بودجه کافی اشاره کرد و بیان کرد که انگیزه و علاقه تهیهکنندگان نقش مهمی در موفقیت پروژهها دارد.
لطیفی تصریح کرد که سینمای دفاع مقدس نباید تنها به جلوههای ویژه محدود شود و روایتی اثرگذار میطلبد. او به مقایسه آثار سینمای جنگ جهانی دوم با فیلمهای دفاع مقدس ایران پرداخت و عنوان کرد که کشورها از روایات مستند داستانهای ماندگاری خلق کردهاند، در حالی که ما هنوز در مسائل نویسندگی مشکل داریم.
در بخش دیگری از صحبتهای خود، لطیفی به بودجه سینمای کشور اشاره کرد و از مدیریت فرهنگی خواست که بیشتر از هنرمندان دلسوزی نشان دهد. او تأکید کرد که روایت قهرمان تنها به نامهای معروف محدود نمیشود و جذابیت داستانها باید در بستر اتفاقات واقعی باشد.
در پایان، لطیفی خواستار توجه بیشتر به موضوعات دفاع مقدس و ضرورت روایت این داستانها شد و گفت: “امروز بیش از هر زمان دیگری به وحدت نیاز داریم.”در یک نشست خبری، یکی از کارگردانان مطرح سینما و تلویزیون به بررسی چالشها و ضرورتهای روایت سینمای دفاع مقدس پرداخت. وی با تأکید بر اهمیت دقت در انتخاب نامها و واژههای مرتبط با داستانها، تصریح کرد که بستهبودن این عناصر میتواند منجر به از دست رفتن جزئیات مهمی از زندگی مردم شود. آزادی روایت به منظور ایجاد باورپذیری در این زمینه حیاتی است.
این کارگردان اظهار داشت که پروژههای سنگین ملی، از جمله فیلمهایی که به تجهیزات نظامی میپردازند، زمانی جذاب خواهند بود که بر قصههای انسانی متمرکز شوند. به باور وی، روایتهای انسانی اهمیت بیشتری نسبت به نمایش خالی از احساس انفجارها و جلوههای تکنیکی دارند.
لطیفی به چالشهای اجتماعی این نوع فیلمها اشاره کرد و به نکتهای اشاره کرد که خانواده شهدا گاهی نسبت به نحوه نمایش زندگی عزیزانشان حساس هستند. وی در مورد تجربه ساخت فیلم زندگی شهید بروجردی گفت که با تماس مستمر با خانوادهاش، در نهایت رضایت ایشان را جلب کردند.
وی همچنین به کار بر روی قصهای درباره نفوذ جاسوسها پرداخت و از محدودیتهایی که بابت پیچیدگیهای واقعی وجود داشت، انتقاد کرد. لطیفی افزود که دفاع مقدس صرفاً به جنگ گذشته محدود نمیشود و قهرمانان ممکن است در هر برهه از زمان ظهور کنند. او از نقش سینما در انتقال حس ملی و اسطورهای به نسل جوان صحبت کرد و تأکید کرد که برای جذب این نسل، باید به زبان آنها سخن گفت.
در ادامه، مسعود دهنمکی، تهیهکننده و کارگردان، به چگونگی تأمین مالی آثار خود اشاره کرد. وی توضیح داد که بسیاری از آثارش با سرمایهگذاری بخش خصوصی ساخته شده است و تنها بخش کوچکی از هزینهها از منابع دولتی تأمین شده است. دهنمکی بر این باور است که سینما، بیشتر از آنکه صنعتی باشد، روح دارد و کسانی که اعتقادی به محتوای کار خود ندارند، در نهایت نتیجه کار آنها به وضوح بر پرده منعکس خواهد شد.**دهنمکی: ساخت فیلم ضد جنگ در کشور دفاع مقدس ممکن نیست**
حمیدرضا دهنمکی، کارگردان معروف سینما، در سخنانی بیان کرد که کشورهایی که جنگهای دفاعی داشتهاند، عنوان فیلمهای ضد جنگ را تولید نمیکنند. وی تاکید کرد که باید به نسلهای آینده توضیح دهیم چرا به جنگ رفتیم و چرا هرگز پس از فتح خرمشهر دست از ادامه نبرد کشیدیم. دهنمکی نگران است که برخی فیلمها به گونهای روایت میشوند که مقصر اصلی جنگ را خود ایرانیان معرفی میکنند.
وی در مورد وضعیت مدیریت فرهنگی کشور انتقاداتی مطرح کرد و گفت: “ما به مدیرانی با تجربه و علم ضرورت داریم، نه صرفاً جوانان بدون تجربه.” به اعتقاد او، یک مدیر فرهنگی که تسلط کافی بر تحلیل فیلم و نشانهشناسی نداشته باشد، نمیتواند تفاوت میان فیلمهای دفاع مقدسی و ضد جنگ را تشخیص دهد.
دهنمکی یادآور شد که چند سال پیش فیلمنامهای درباره پرواز ۶۵۵ نوشت که از دیدگاه آمریکاییها روایت میشد. اما این پروژه با مخالفتهایی مواجه شد و عنوان شد که زمان مناسبی برای ساخت آن نیست، به رغم اینکه میتوانست به سوالات امروز پاسخ دهد.
به گفته دهنمکی، سینمای جنگ تأثیرات مثبتی بر سینمای ایران داشته و تکنولوژیهایی نظیر دوربینهای دیجیتال و جلوههای ویژه را به صنعت سینما آورده است.
**چالشهای ساخت فیلمهای جنگی**
دهنمکی با اشاره به دشواریهای ساخت فیلمهای جنگی، اذعان کرد که برای او ساخت چنین فیلمهایی حتی سختتر از جنگ واقعی است. وی به مرگ برخی هنرمندان در حین فیلمبرداری اشاره کرد و گفت این فداکاریها ارزشمندتر از شهادت در میدان جنگ نیست.
او بحران لوجستیکی را یکی از موانع جدی در تولید فیلمهای جنگی دانست و گفت دسترسی به ادوات و تجهیزات نظامی ممکن نیست، بنابراین باید از جلوههای ویژه استفاده کرد. این در حالی است که هنرمندان باید آموزشهای تخصصی ببینند تا بتوانند بهخوبی در صحنهها ایفای نقش کنند.
دهنمکی همچنین بر این نکته تاکید کرد که مدیران فرهنگی باید آیندهنگر باشند و نیازهای آینده را بشناسند. به گفته وی، هنرمندان ارتباط نزدیکتری با مردم دارند و میتوانند احساسات و نیازها را بهتر درک کنند.
**هنر و پاسخگویی به چالشها**
دهنمکی به یادآوری وقایع زمان ساخت سریال «معراجیها» پرداخت و گفت که در آن برهه، مسائل تقابل ایرانیت و اسلامیت مطرح بود. او معتقد است که این مسائل تنها با هنر و راهکارهای هنری قابل حل هستند، نه با اجبار و بخشنامه.
او همچنین تصریح کرد که تبیین مفاهیم فرهنگی از طریق طنز میتواند اثرگذار باشد، اشارهای به صحنهای در فیلم خود که پیام جنگ برای ایران را منتقل میکند.
وی دو دسته فیلمهای دفاع مقدس را متمایز کرد: فیلمهایی که مدیران دوست دارند و فیلمهایی که مردم به آنها علاقهمندند.
**نگاه به آینده سینما**
دهنمکی با تاکید بر اینکه گیشه شرط اصلی موفقیت فیلم نیست، گفت برخی آثار برای تاریخ ساخته میشوند و ممکن است در زمان حال متوجه آنها نشویم. وی سینما را سه ضلع دارد: صنعت، رسانه و هنر، و افزود که یک فیلم عالی اما بدون جذب مخاطب، در حقیقت تبدیل به آرشیوی گلخانهای خواهد شد.
او بر ضرورت رویکردی تازه برای سینمای دفاع مقدسی تاکید کرد و اظهار داشت که نگاه رسمی بعضاً مقاومت را کماهمیت جلوه داده است.مسعود دهنمکی، کارگردان مطرح سینما، در سخنانی درباره موضوعات جنگ و روایت آنها در سینما اظهار داشت که عموماً به بیان ویژگیهای مردان جنگ پرداخته شده، اما درباره کردار نامردان کمتر تحقیق شده است. وی به نقل از شهید چمران اشاره کرد که در زمان جنگ، مرد از نامرد مشخص میشود.
دهنمکی به ساخت فیلمهایی نظیر «رسوایی» اشاره کرد و گفت اگر چه در ادبیات جهانی امکان به تصویر کشیدن شخصیتی غیرمتعارف مانند کشیش «بینوایان» وجود دارد، اما در سینمای ایران با مخالفتهایی رو به رو میشود. او تأکید کرد که زمان میتواند قضایا را تغییر دهد و به یاد آورد که زمانی که فیلم «اخراجیها» ساخته شد، برخی تلاش کردند مانع اکران آن شوند، در حالی که سالها بعد مردم با افتخار به یاد مجید قربانخانی پرداختند.
وی گفت: “پرداختن به شخصیتها و انسانها مهمتر از عناوین است و قهرمان واقعی فردی است که برای دیگران میجنگد.” دهنمکی همچنین انتقاد کرد که روایتهای رسمی جنگ اغلب محدود به اتاق فرماندهی میشود و کمتر به تجربیات انسانی در خط مقدم پرداخته میشود. او به هزینههای معنوی و مادی این پروژهها اشاره و گفت: “برخی موضوعات مانند کربلای۴، به دلیل حساسیت، همیشه محل بحث هستند.”
این کارگردان با بیان اینکه هنر باید درباره واقعیتها و چالشها صحبت کند، تصریح کرد که نباید دشمن را ضعیف نشان داد چون این کار ارزش تلاش جوانان را کاهش میدهد. وی به اهمیت درام در انتقال احساسات و عظمت عملیات اشاره کرد و افزود: “عظمت، زمانی احساس میشود که از دل درام و درونیات شخصیت خارج شود.”
دهنمکی با اشاره به چالشهای تولید فیلمهای جنگی، گفت که این نوع آثار نیاز به بررسی دقیق و شناخت مناسب مدیران فرهنگی دارند تا از هدررفت سرمایهها جلوگیری شود. او همچنین اشاره کرد که برخی سوژهها به زمان نیاز دارند تا جامعه بتواند نسبت به آنها قضاوتی منطقی داشته باشد و گفت گاهی مردم به خاطر عدم شباهت واقعی با شخصیتها، کنشهای انتقادی از خود نشان میدهند.
وی در ادامه به مسأله تعمیم در سینما اشاره کرد و گفت که یک خصوصیت منفی میتواند به کل قشر نسبت داده شود و این امر دست فیلمسازان را میبندد. دهنمکی همچنین بر این نکته تأکید کرد که دیدگاه فیلمساز باید مثبت و الهامبخش باشد، و افزود که اگر نگاهش تخریبگر باشد، اثر مورد نظر نه تنها انتقادآمیز نیست، بلکه به تخریب منجر میشود.
در نهایت، دهنمکی گفت که تجربه ساخت آثار سینمایی معمولاً با مشکلاتی مواجه است، اما با گذر زمان، ارزش و جایگاه آن آثار مشخص خواهد شد. او بر لزوم تطبیق داستانها با نیازهای جدید جامعه تأکید کرد و ابراز امیدواری کرد که در آینده شاهد روایتهای بهتری در سینما باشیم.**نقدی بر وضعیت سینما و هنر در ایران از زبان دهنمکی**
در یک کنفرانس خبری، مرتضی دهنمکی، کارگردان و هنرمند، با اشاره به چالشهای موجود در صنعت هنر و سینما، نظراتش را دربارهی مشکلات روایت و ضعفهای مدیریتی مطرح کرد. او در ابتدای صحبتهایش به عدم اعتماد مسئولان در دلسوزی برای هنر اشاره کرد و گفت: «بعضی از مسئولان همیشه فکر میکنند که بیشتر از دیگران میفهمند.»
دهنمکی تاکید کرد که هنرمندان باید توانایی انتقال مفاهیم عمیق را به زبان هنر داشته باشند، مشابه مولانا که در دیوانش معارف عرفانی را به گونهای بیان کرده که برای همگان قابل فهم باشد. او همچنین خاطرنشان کرد که حتی اگر نظری در ابتدا نادرست به نظر برسد، نیازمند فیلمسازی و بحث در حول آن مفاهیم هستیم.
او به قدرت روایت در هنر اشاره کرده و گفت که این میتواند تأثیرات زیادی بر نگاه جهانی به ایران بگذارد. او به تجربهای که در قطر با ایرانیها صورت میگیرد، اشاره کرد، جایی که امروز نگرشها به سمت احترام و عزت تغییر یافته است.
دهنمکی در ادامه به تحلیل رفتار هنرمندان ایرانی در خارج از کشور پرداخت و گفت که عدم فعالیت سیاسی و اجتماعی آنان در ایران یک زنگ خطر محسوب میشود. به عنوان مثال، در غزه، پرچم ایران در کنار پرچم فلسطین به عنوان نماد دفاع از مظلوم دیده میشود.
وی بیان کرد: «وقتی مسئولان کشور از زبان رسانه بیخبر هستند، ضعف در روایت و تولید قدرت به وجود میآید.» همچنین، او بر ضرورت شناخت رسانه و توانایی هنرمندان برای ورود به داستانها از زاویهای صحیح تاکید داشت.
دهنمکی تصریح کرد که بیاثر شدن رسانه ملی به علت مدیریت نادرست اقتصادی، آسیب جدی به کشور وارد میکند. او گفت: «از دست دادن تریبون رسمی در زمان لازم میتواند اثرگذاری را به حداقل برساند، به ویژه اگر مدیریت رسانه به درستی انجام نشود.»
او در انتها، خواستار وجود یک نهاد فرهنگی برای بررسی و مدیریت این مسائل شد و بر لزوم توجه به دستمزدهای هنگفت بازیگران و عوامل تولید تاکید کرد. دهنمکی به این نکته اشاره کرد که این رویه میتواند به صنعت سینما آسیب بزند و از آنجا که کسی پاسخگو نیست، نیاز به مدیریت جدی دارد.
