**خبرگزاری مهر – گروه سلامت:**
آلودگی هوا به دو دسته اصلی تقسیم میشود: آلودگی هوای محیطی که ناشی از فعالیتهای صنعتی، نیروگاهها و وسایط نقلیه است و آلودگی هوای خانگی که نتیجه سوزاندن سوختهای فسیلی در فضاهای با تهویه نامناسب میباشد. این دو نوع آلودگی میتوانند به طور متقابل بر یکدیگر تاثیر بگذارند و هوای آلوده از داخل به بیرون و بالعکس منتقل شود.
ذرات معلق با قطر ۱۰ میکرون یا کمتر میتوانند به عمق ریهها نفوذ کنند و خطرناکترین آنها ذرات ۲.۵ میکرونی و کوچکتر هستند که از سد ریه عبور کرده و به جریان خون میپیوندند. این ذرات میتوانند به بروز بیماریهای قلبی و تنفسی، از جمله سرطان ریه، منجر شوند.
در این راستا، گفتگویی با **کوروش جعفریان**، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص تغذیه، انجام شده است.
**آلودگی هوا، عاملی برای استرس؟**
جعفریان در این گفتگو اشاره کرد که آلودگی هوا به عنوان یک “استرس محیطی” شناخته میشود که میتواند عملکرد طبیعی بدن را مختل کند و سیستم ایمنی را در وضعیت دفاعی نگه دارد. افرادی که سیستم ایمنی قویتری دارند، عموماً آثار منفی کمتری از آلودگی مشاهده میکنند، اما گروههای آسیبپذیر مانند کودکان، سالمندان و بیماران، آسیبپذیری بیشتری دارند و در موارد جدی ممکن است به مرگ بینجامد.
او به اهمیت پیشگیری اشاره کرد و پیشنهاد داد که افراد باید از مناطق آلوده دوری کنند، به ویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی، و به مکانهای سالمتر مراجعه کنند. در صورت عدم امکان ترک منطقه آلوده، توصیه میشود از تردد غیرضروری در این مناطق پرهیز شود و در مواقع اضطراری از ماسکهای تنفسی استاندارد استفاده گردد.
**چگونه از ورود آلودگی به خون جلوگیری کنیم؟**
جعفریان همچنین بیان کرد که برای جلوگیری از ورود آلایندهها به سیستم بدن، اقدامات موثری ضروری است. این آلایندهها میتوانند از طریق تنفس و مواد غذایی وارد بدن شوند. برای جلوگیری از این امر، تقویت سیستم ایمنی و موانع دفاعی بدن دارای اهمیت میباشد.
اولین لایه دفاعی بدن، لایه مخاطی در دستگاه تنفسی و گوارش است که وظیفه دارد از ورود آلایندهها به خون جلوگیری کند. عوامل متعددی مانند ژنتیک، شرایط محیطی و استرس میتوانند بر کارایی این لایه تأثیر بگذارند.### تغذیه مناسب برای تقویت سیستم ایمنی در روزهای آلوده
تحقیقات نشان میدهد که تغذیه صحیح میتواند نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن داشته باشد. این امر به ویژه در شرایط آلودگی هوا حائز اهمیت است. تغذیه سالم به ما کمک میکند تا از سیستم ایمنی قویتری برخوردار شویم و از ورود بهتر آلودگیها به بدن جلوگیری کنیم.
مطالعات نشان میدهند که برخی مواد غذایی، شامل اُمگا-۳، ویتامین C و ویتامین A، به افزایش مقاومت بدن در برابر آلودگیها کمک میکنند و از تضعیف سیستم ایمنی در این شرایط جلوگیری به عمل میآورند.
متخصصان، تأمین کافی امگا-۳ و ویتامینهای ضروری را برای جلوگیری از ورود آلودگیها به جریان خون حیاتی میدانند. منابع دریایی مانند ماهیهای تن، ساردین، و سالمون از بهترین گزینهها برای تأمین امگا-۳ محسوب میشوند. همچنین روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون و دانههایی چون بذر کتان نیز میتوانند به تأمین این نیاز کمک کنند.
ویتامین A از منابع گیاهی و حیوانی تأمین میشود، اما منابع گیاهی مانند هویج، کدوحلوایی، و سبزیجات سبزرنگ به دلایل ترکیبات ضدالتهابی و پیشسازهای کارآمدتر، بیشتر مورد توصیه قرار دارند. این مواد غذایی حاوی بتاکاروتن هستند که در بدن به ویتامین A تبدیل میشود و به تقویت دفاع بدن کمک میکند.
ویتامین C نیز از میوهها و سبزیجاتی مانند پرتقال، لیموترش و فلفل تأمین میشود و به تأمین نیاز بدن در روزهای آلودگی بسیار اهمیت دارد. در عین حال، ویتامین E برای عملکرد صحیح سیستم دفاعی بدن ضروری است و در جوانهها و مغزها یافت میشود.
ویتامین D نیز به دلیل نقشهای هورمونی مهم، یکی از ویتامینهای کلیدی در روزهای آلودگی به شمار میرود. بسیاری از افراد به دلیل کمبود نور خورشید و مصرف پایین مواد غذایی حاوی این ویتامین، با نقصان آن مواجه میشوند.
متخصصان توصیه میکنند در روزهای آلوده، مواد غذایی خاصی مصرف شود که به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک میکند. سیاهدانه، زردچوبه و دمنوشهایی مانند آویشن و چای سبز نیز از جمله گزینههای مؤثر هستند.
لازم به ذکر است که لبنیات پروبیوتیک به تقویت سیستم ایمنی و کمک به دفع مواد مضر از بدن کمک میکنند. به علاوه، حفظ وزن متناسب و کاهش چربیهای احشایی نیز به تقویت سیستم ایمنی کمک میکند.مواجهه با آلودگی هوا ممکن است تأثیرات کمتری بر التهاب بدن داشته باشد و افراد بتوانند استرس ناشی از این آلودگی را بهتر مدیریت کنند. تحقیقات نشان دادهاند که مصرف غلات کمسبوس، نظیر فستفودها، نوشابهها و خوراکیهایی با قندهای ساده، میتواند به تضعیف سیستم ایمنی منجر شود. این گروه از غذاها قادرند میزان مقاومت بدن در مقابله با آلودگی هوا را کاهش دهند.
در روزهای آلوده، افزایش مصرف آب ضروری است تا فرآیند تصفیه و دفع آلایندهها در بدن سریعتر صورت گیرد. با این حال، باید به این نکته توجه کرد که خوراکیهای شور و پرنمک ممکن است مانع از دفع مناسب آب در بدن شوند.
افزایش مصرف آب به طور طبیعی موجب افزایش دفعات دفع ادرار میشود و این فرایند به خروج آلایندهها از بدن کمک میکند. در همین راستا، تأکید بر مصرف مکمل ویتامین D به دلیل نقش حیاتی این ویتامین در بهبود عملکرد سیستم ایمنی ضروری است تا از بروز کمبود آن و اثرات منفیاش بر التهاب و سلامت عمومی جلوگیری شود.
