### رئیس هیأت ریاضیدانان ناسا: ابوالقاسم غفاری، ستارهای در آسمان علم
به گزارش خبردونی، در اواخر دهه ۴۰ خورشیدی، در زمانی که نام ایران بهندرت در عرصههای علمی جهانی شنیده میشد، ابوالقاسم غفاری، نخستین ایرانی عضو ناسا، در حال انجام تحقیقاتی کلیدی در پروژههای فضایی آمریکا بود. او که به عنوان ریاضیدان و فیزیکدان در این مؤسسه معتبر فعالیت میکرد، همکاریهایی با نامهای بزرگ علمی چون آلبرت اینشتین و ورنر فون براون داشت و محاسبات او بخش اساسی برنامههای فضایی “جمینی” و “آپولو” به شمار میرفت.
ابوالقاسم غفاری، چهرهای برگزیده در عرصه ریاضیات و فیزیک، از دانشگاههای پرینستون و هاروارد تا کینگز کالج لندن و دانشگاه تهران نقش مهمی در پیشرفت علم معاصر و اعتلای نام ایران ایفا کرده است. در آبانماه ۱۳۴۷، مجله معتبر «سپید و سیاه» با او گفتوگویی تفصیلی داشت که به معرفی ابعاد علمی و انسانی این دانشمند پرداخت. نویسنده این مصاحبه، «ا.م. افشین»، غفاری را به عنوان دانشمندی عالیقدر و همکار اینشتین معرفی کرد که به وطنش عشق میورزد.
در این گفتوگو، احساسات و اضطرابهای نویسنده در مواجهه با چنین علمی برجسته و فروتن به تصویر کشیده شده است. او به یاد میآورد که چقدر تحت تأثیر فردیت و سادگی پروفسور غفاری قرار گرفت. این دانشمند که به شدت از شهرت و تظاهر بیزار بود، با تواضع و مهربانی به پرسشها پاسخ داد و به گفته وی، برقراری ارتباط با او به دور از هر گونه تکبر و خودنمایی بود.
غفاری با فروتنی و صمیمیت به پذیرایی از میهمان خود پرداخت و در حین صرف چای، به مباحث مختلف پرداخت. او با کمال احترام از نویسنده خواست تا او را به عنوان یک دوست خطاب کند و از عناوین علمی فاصله بگیرد. این برخورد صمیمانه نشاندهنده شخصیت والای او و عشق بیپایانش به علم و انسانیت بود.**گفتگوی ویژه با پروفسور غفاری: نگاهی به زندگی و کارنامه علمی ایشان**
در یک مصاحبه جذاب، پروفسور غفاری به بیان خاطرات خود پرداخته و بر این نکته تأکید کرد که زندگیاش سرشار از اتفاقات شگفتانگیز نبوده است. وی در این گفتوگو از دوران تحصیل خود در مدرسه دارالفنون و اعزام به فرانسه در سال ۱۳۰۸ سخن گفت. پروفسور غفاری ضمن اشاره به تحصیل خود در دانشگاه نانسی و اخذ لیسانس علوم، از ادامه تحصیلات خود در رشته ریاضی و نجوم در دانشگاه سوربن یاد کرد که منجر به کسب مدرک دکترا با امتیاز عالی شد.
غفاری همچنین به چالشهای دوران جوانی خود پرداخت. وی از عدم رضایتش نسبت به شیوههای آموزشی سنتی در دانشگاه تهران گفت و ابراز تأسف کرد که استادان قدیمی همچنان به متدهای از مد افتاده تدریس میپردازند. تلاشهای وی برای بهروز کردن روشهای آموزشی با مقاومتهایی در آن زمان مواجه شد.
پروفسور غفاری در پی این مقاومتها دعوتنامهای از دانشگاه لندن دریافت کرد و برای تحقیق در زمینه مسائل مافوق صوت به آنجا رفت. دو سال بعد، وی دوباره به ایران بازگشت، اما تغییرات ملموسی در وضعیت آموزشی مشاهده نکرد. در سال ۱۹۵۰، به دعوت دانشگاه هاروارد به آمریکا رفت و دو سال بعد به ایران بازگشت، اما متاسفانه رشد فکری در دانشگاه هنوز محقق نشده بود.
پروفسور غفاری در نهایت درخواست بازنشستگی داد و به عنوان رئیس هیأت ریاضیدانان در اداره استانداردهای ملی آمریکا مشغول به کار شد. وی به تدریس در دانشگاه واشنگتن مشغول شد و سپس به ناسا پیوسته و به عنوان رئیس هیأت ریاضیدانان این سازمان، در تحقیقات مربوط به سفر فضایی بشر به ماه فعالیت کرد. تاکنون، غفاری ۴۷ کتاب و رساله علمی منتشر کرده که در زمینههای مختلف علمی مفید واقع شدهاند.نظریات جدیدی در عرصه علمی مطرح شده که مورد توجه آکادمیهای مختلف جهان قرار گرفتهاند.
زندگی شخصی من دیگر نکته جذابی ندارد، اما به یاد میآورم که دو سال پیش، در سفر به تهران برای دیدار با دوستان و خانواده، با «میترا رزاقی» از بستگانم ازدواج کردم. همسرم زنی فرهیخته و آشنا به ادبیات فارسی است. او به فرهنگ و سنن احترام میگذارد و در زمینه نقاشی نیز استعداد بالایی دارد. سال گذشته ما صاحب دختری به نام «معصومه» (آیدا) شدیم و حالا خانوادهای خوشبخت تشکیل دادهایم.
آلبرت اینشتین، دانشمندی بزرگ و بشردوست، انسانی بیادعا و مهربان بود که در طول همکاریام با او، هرگز جز در لباسهای ساده او را ندیدم. او هیچگاه به ظواهر اهمیت نمیداد و این ویژگیاش جزو نقاط قوت او بود.
در مصاحبهای با آقای غفاری، که به تازگی با اینشتین همکاری داشته است، از او درباره آموزشی و ویژگیهای اخلاقی این نابغه سوال شد. آقای غفاری با تأکید بر انسانیت اینشتین، او را یک عالم بزرگ و بشردوست توصیف کرد.
همچنین غفاری به کنگرهای که در سال گذشته در مسکو برگزار شد اشاره کرد و درباره دستاوردهای فضایی کشورها صحبت کرد، با این استدلال که اطلاعات در این زمینه بهطور محرمانه نگهداری میشود. وی بر اهمیت پیشرفتهای علمی به نفع بشریت تأکید کرد و گفت که نتیجه نهایی را باید بررسی کرد.
در ادامه، غفاری به تحقیقات خود در زمینه فضانوردی اشاره کرد و توضیح داد که چگونه مجموعات حرکتی سفینهها بر پایه معادلات جدید اینشتین تطبیق داده شده است. او درباره چالشهای موجود در تصحیح مسیر سفینهها و نیاز به سوختگیری در مدار ماه صحبت کرد.
در پایان، غفاری به دشواری پیشبینی زمان فرود انسان بر روی کره ماه اشاره کرد و ابراز کرد که نمیتواند تاریخ دقیقی در این باره ارائه دهد.**پروژه فضایی آمریکا به سال ۱۹۶۹ برمیگردد**
پروژه فضایی آمریکا که به سال ۱۹۶۹ تعلق دارد، شامل سفینهای است که سه سرنشین خواهد داشت. دو نفر از این سرنشینها به سطح کره ماه فرود آمده و سه تا هفت روز در آنجا اقامت خواهند کرد.
**نگرانی از زندگی در جامعه مدرن آمریکا**
یکی از پژوهشگران ایرانی در مورد زندگی در جامعه آمریکایی بیان کرد که این نوع زندگی برای او جذاب نیست. وی تأکید کرد که او و هموطنانش تجربههای فرهنگی و طبیعی غنی از ایران دارند و این شرایط مدرن و ماشینی برای او ناخوشایند است. او گفت: «جز ایران هیچجا برای ایرانیها نمیتواند جایگزین باشد.»
**افتخار به هویت ایرانی**
این دانشمند در ادامه صحبتهایش به مقام علمی خود اشاره کرد و گفت که در حال حاضر در جایگاهی بالاتر از سایر دانشمندان غیرآمریکایی قرار دارد. او همچنین بیان کرد که از ابراز تمایل برخی از مسئولان آمریکایی برای قبول تابعیت این کشور آگاه است، اما هیچ دلیلی نمیتواند او را از پیوندش با ملت و میهنش دور کند.
**چالشهای بازگشت به میهن**
این پژوهشگر در پاسخ به سوالی درباره عدم بازگشت به میهنش توضیح داد که به عنوان یک محقق، او به گسترش علم و تحقیق اهمیت میدهد. به گفته وی، در کشورش امکانات کافی برای تحقیقات علمی جدید وجود ندارد و لذا او احساس میکند که بهتر است در حال حاضر منابع خود را بر روی مسائل اجتماعی و فرهنگی متمرکز کند.
**تأثیر تکنولوژی بر بشریت**
در مورد تأثیر تکنولوژی، این پژوهشگر ابراز داشت که تکنیکهای مدرن ممکن است بشریت را درگیر خود کرده و موجب زوال جنبههای انسانگرایانه شده باشند. او معتقد است که در دنیای ماشینی امروز، نسل جوان به نوعی در حال عصیان و جستجوی آزادسازی از این فشارهای اجتماعی است.
