به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، سی و ششمین نشست از برنامههای «صد کتاب ماندگار قرن» به بررسی کتاب «غربزدگی» اثر جلال آلاحمد اختصاص یافت. این برنامه با حضور هاشم آقاجری، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس و بیژن عبدالکریمی، استاد فلسفه برگزار شد و در آن ابعاد فکری و اجتماعی این اثر تحلیل شد.
سیدهاشم آقاجری در این نشست با تأکید بر اهمیت «غربزدگی»، تصریح کرد که این اثر به یک گفتمان تاریخی تبدیل شده و تنها یک نوشته نیست. وی به وجود آثار مشابه پیش از آلاحمد اشاره کرد، اما تأکید داشت که آن زمان هنوز گفتمان فراگیری شکل نگرفته بود.
آقاجری همچنین بیان کرد که جلال آلاحمد در این کتاب بیشتر به وجه اقتصادی و تکنولوژیک غرب میپردازد و فراموش میکند که غرب نتیجه تحولات پیچیدهای از قرن ۱۶ بهبعد است. وی خاطرنشان کرد که غرب به روشنفکران ایرانی در دورههای مختلف بهویژه پس از کودتای ۲۸ مرداد بهگونهای معرفی شد که متعدد مشکلات جهانی روشنفکران کشورهای در حال توسعه را متوجه خود میکرد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد که باید کتاب «غربزدگی» را در بستری تاریخی بررسی کرد و نه صرفاً بهعنوان یک متن که به نقد آن بپردازیم.
آقاجری همچنین به تقسیمبندی کتاب به سه بخش اشاره کرد که بخش اول دارای خطاهای تاریخی است و جلال برخی از رویدادها را با نظریه توطئه توضیح میدهد. وی بخش میانی را مهمترین قسمت دانست که آسیبشناسی جامعه ایران را به تصویر میکشد و اظهار داشت آلاحمد بحرانها را پیشبینی و به آن هشدار میدهد.
در ادامه، بیژن عبدالکریمی نیز به بررسی مفهوم «غربزدگی» پرداخت و بر اهمیت بازاندیشی آن در شرایط کنونی تأکید کرد. او به وضعیت پارادوکسی روشنفکران ایرانی اشاره کرده و همچنین نیاز به تحلیل مجدد این مفهوم را برجسته ساخت.در شروع سخنرانی، یکی از چالشهای موجود در فهم مواجهههای پیچیده را مطرح کرد و گفت: نباید این مسائل را به سادگی و یکسویه تحلیل کنیم. به طور مشابه با نظر جلال آلاحمد، که در میانه مصیبتهای ماشین به دنبال راه نجات بود، باید قادر به درک این وضعیتها باشیم و آنها را نشانه ضعف ندانیم.
این استاد فلسفه با تاکید بر فروپاشی مرجعیتهای سنتی در دوران پستمدرن، اشاره کرد که این مرجعیتها در حال از هم پاشیدن هستند. با مرور آثار جلال آلاحمد، وی به اهمیت گفتمان غربزدگی در جامعه امروز اشاره کرد و بیان داشت که هرچند این مفهوم ممکن است برای برخی قدیمی به نظر برسد، اما آینده ایران و کشورهای مسلمان به درک دقیق این موضوع وابسته است.
عبدالکریمی در ادامه به مقایسه دیدگاههای آلاحمد و سید احمد فردید پرداخت و توضیح داد که دو برداشت از غربزدگی وجود دارد. در حالی که فردید به این مفهوم از لحاظ فلسفی و متافیزیکی مینگرد، آلاحمد آن را به بیشتر در ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تحلیل میکند. او افزود که انقلاب ایران به آلاحمد نزدیکتر است تا فردید.
این سخنران انتقاداتی از سیاستهای فرهنگی پس از انقلاب مطرح ساخت و بیان کرد که راهحل آلاحمد «بازگشت به سنت» بود، اما این بازگشت بیشتر جنبه سیاسی و مبارزاتی داشت و نه محتوای فلسفی. برای اینکه امروز بتوانیم از اندیشههای او بهرهبرداری کنیم، باید به سنت و غرب با نگرشی عمیقتر نگاه کنیم.
عبدالکریمی در انتها تاکید کرد که جامعه ما در معرض دوگانهسازیها و یکسویهنگریها است و اگر آگاهی در دل ملت شکل نگیرد، آیندهای تلخ در انتظار ما خواهد بود.
### درباره جلال آلاحمد
جلال آلاحمد (۱۳۰۲–۱۳۴۸) یک نویسنده و روشنفکر ایرانی است که در دهه ۱۳۴۰ به شهرت رسید و در جنبش روشنفکری تأثیرگذار بود. او همسر سیمین دانشور، نویسنده مشهور ایرانی، بوده و آثارش تاکنون موضوع پژوهشهای بسیاری قرار گرفته است. سیوششمین نشست «۱۰۰ کتاب برتر قرن» به بررسی اهمیت و جایگاه اندیشههای آلاحمد، به ویژه کتاب «غربزدگی»، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین آثار در تاریخ معاصر ایران پرداخت.
