**آغاز کارکرد جدید شبکه اجتماعی ایکس**
تینا مزدکی – شبکه اجتماعی ایکس، که پیشتر به نام توییتر شناخته میشد، در جدیدترین بهروزرسانی خود قابلیت جدیدی به نام **«درباره این حساب»** را معرفی کرده است. این ویژگی با هدف افزایش شفافیت و مقابله با فعالیتهای غیرواقعی طراحی شده و در ایران به ابزاری افشاگرانه تبدیل شده است. این تغییرات اخیر موجب بروز بحثهای گستردهای در توییتر فارسی حول موضوع دسترسیهای نامتعادل به اینترنت یا «اینترنت سفید» شده است.
**شفافیت برای تشخیص رباتها**
طبق بیانیه منتشر شده از سوی ایکس، اطلاعاتی مانند «موقعیت جغرافیایی تقریبی»، «نوع اتصال» و «تاریخچه تغییرات نام کاربری» بهطور عمومی در دسترس کاربران قرار خواهد گرفت. **نیکیتا بیر**، مدیر محصول این پلتفرم، هدف اصلی این اقدام را کمک به کاربران برای تشخیص تعاملات واقعی از فعالیتهای مخرب اعلام کرده است. او تصریح کرده که با توجه به چالشهای ناشی از هوش مصنوعی، این شفافیت میتواند به کاربران کمک کند تا متوجه شوند آیا یک حساب کاربری واقعاً از یک کشور خاص فعالیت میکند یا خیر. ایکس همچنین تدابیری برای حفظ حریم خصوصی کاربران در مناطق حساس اتخاذ کرده است، به طوری که فقط قاره یا منطقه کلی کاربران نمایش داده میشود.
**تحول ابزار در ایران**
اما در ایران، این قابلیت جدید به ابزاری برای **راستیآزمایی ادعاهای سیاسی** تبدیل شده است. با فیلترینگ گسترده ایکس، کاربران عادی تنها از طریق ابزارهای تغییر آیپی امکان دسترسی دارند. لذا گفته میشود که در بخش موقعیت مکانی کاربران ایرانی، نام کشورهای خارجی نمایش داده میشود به جز در موارد خاص که علامت تعجب (!) جایگزین میشود.
این موضوع از آنجا آغاز شد که کاربران ایرانی متوجه شدند برخی چهرههای سیاسی و رسانهای در اطلاعات حساب خود به وضوح نام «ایران» را درج کردهاند. این امر نشان میدهد که آنها با اینترنت بدون فیلتر به این شبکه متصل شدهاند.
**تضاد میان گفتار و عمل**
بررسیهای صورت گرفته نشان میدهد که این ویژگی جدید، بسیاری از حامیان فیلترینگ را در موقعیتی سخت قرار داده است. بهعنوان مثال، افراد شناختهشدهای چون **حمید رسایی، وحید اشتری و رضا رشیدپور** بهعنوان کاربران با موقعیت قابل شناسایی «ایران» ثبت شدهاند، که به شائبه دسترسی آنها به اینترنت طبقاتی دامن میزند.
علاوه بر این، همچنین اکانتهایی که خود را بهعنوان فعالان آزادی اینترنت معرفی کرده بودند، بهوسیله این دادهها از دسترسی خاص خود پرده برداشتهاند.
**دوگانگی سیاسی و فناوری**
این قابلیت در عین حال تفاوتهای معناداری در سطح دسترسی مقامات سیاسی نیز نمایان میسازد. بهطور مثال، حساب کاربری **حسن روحانی**، رئیسجمهور پیشین که خواستار رفع فیلترینگ شده بود، بدون دسترسی به اینترنت سفید شناخته شده است، در حالی که دادههای مربوط به حساب **سعید جلیلی**، مخالف رفع فیلتر، نشاندهنده دسترسی او به اینترنت بدون محدودیت است.
در نتیجه، بهنظر میرسد قابلیت جدید ایکس بدون قصد به ابزاری برای قضاوت عمومی در مورد صداقت مسئولان در برابر موضوع فیلترینگ تبدیل شده است و به وضوح مشخص میکند که کدام افراد پس از دیوارهای فیلترینگ ماندگارند و کدامین آنها از درهای پشتی عبور میکنند.### واکنشها به تصمیم جدید «ایکس» در راستای دسترسی به اینترنت سفید
در ادامه تحولات مرتبط با دسترسی به توییتر، تصمیم اخیر «ایکس» موجی از واکنشها را به همراه داشته است. به تازگی، برخی افراد با اشاره به استفاده از اینترنت سفید، به انتقادات از مدافعان فیلترینگ پرداختهاند. قربانعلی صلواتیان، جانباز و فرمانده هشت سال دفاع مقدس، در توییتی نوشت که افرادی که به مخالفان رفع فیلترینگ مشهورند، خود دارای سیمکارتهای سفید هستند و این موضوع از نظر اخلاقی برای آنها قابل توجیه نیست.
یغما فشخامی، روزنامهنگار فعال در توییتر، با انتقاد از این وضعیت نوشت که افرادی که از سیمکارتهای سفید استفاده میکنند، به مردم توصیه میکنند که از فیلترینگ استفاده کنند. حامد بیدی، کنشگر حقوق اینترنت، نیز در این باره اظهار داشت که زندگی عدهای با مردم عادی بهطور بنیادی متفاوت است و تنها به مسأله سیمکارتهای سفید محدود نمیشود.
این موضوع واکنشهای گستردهای را در بین کاربران فضای مجازی به دنبال داشته که در آنها نابرابری digital و شکاف موجود در دسترسی به اینترنت مورد انتقاد قرار گرفته است. بسیاری از کاربران به این نکته اشاره کردهاند که چگونه گروهی خاص به راحتی میتوانند از انواع دسترسیها بهرهمند شوند، در حالی که بخش بیشتری از مردم با محدودیتهای جدی مواجهاند.
این اتفاق نمایانگر عدم توازن و تبعیض در دسترسی به اینترنت است و نگرانکننده به نظر میرسد که چنین نابرابریهایی نه تنها بر آزادی بیان تأثیر میگذارد، بلکه از نظر اجتماعی نیز پیامدهای منفی قابل توجهی به همراه خواهد داشت. در این بین، شفافسازی در مورد چگونگی دسترسی به اینترنت و قوانین حاکم بر آن همچنان موضوعات اصلی مورد بحث در جامعه هستند.
