**غزال زیاری**: در عرصه گیاهشناسی، انتقادی وجود دارد مبنی بر نبود میوههای واقعی به رنگ آبی. واژههایی نظیر “بلوبری” یا “ذرت آبی” اگرچه حاوی واژه “آبی” هستند، اما در واقع به رنگهای بنفش، نیلی یا تیره نزدیکاند. اکنون قصد داریم شما را با یک میوه واقعی به رنگ آبی آشنا کنیم. این میوه به نام علمی *Elaeocarpus angustifolius*، معروف به “کواندونگ آبی” یا “انجیر آبی” در جنگلهای بارانی استرالیا و آسیای جنوب شرقی رشد میکند.
### میوهای به رنگ آبی
این میوه به رنگ کُبالتی است و بسیاری از افراد معتقدند که رنگ آن مصنوعی است. اما مشاهده این میوه در نور طبیعی خورشید، درخشش جواهر مانندی را نمایان میکند. نکته جالب در مورد انجیر آبی این است که آن هیچ رنگدانه آبی تولید نمیکند و رنگ آن به واسطه یک ساختار فیزیکی ایجاد میشود که به ندرت در طبیعت دیده میشود.
### خطای دید در پوست میوه آبی
درخت کواندونگ آبی در مناطق گرمسیری استرالیا، پاپوآ گینهنو و اندونزی رشد کرده و میوههای گرد و سختی تولید میکند که قطرشان بین یک تا دو سانتیمتر است. دانشمندان بر این باورند که رنگ این میوه یکی از قویترین رنگهای آبی در دنیای گیاهان است. طبق پژوهشها، هیچ رنگدانه آبی در این میوه استخراج نشده و نشانههایی از رنگ خاکستری مات مشاهده شده است.
در حقیقت، رنگ آبی این میوه نتیجه ساختار چندلایهای دیواره سلولی آن است. این لایهها توانایی بازتاب برخی طولموجهای نور را دارند، مشابه به رنگهای درخشان بالهای پروانه یا پرهای طاووس. در اینجا، ساختار میکروسکوپی باعث میشود تنها طولموجهای آبی بازتابیده شوند و سایر طولموجها خنثی شوند.
به عبارت دیگر، در حالی که این میوه ظاهراً به رنگ آبی است، واقعیات دقت بیشتری دارد؛ زیرا ساختار آن طول موجهای نور را به رنگ آبی تبدیل میکند. این میوه تنها یکی از شش میوه شناخته شده در جهان با این نوع رنگآمیزی است.
از جنبه بیولوژیکی، رنگ آبی بهطور نادر و تقریباً متناقض در طبیعت به نظر میرسد. اکثر میوهها در جنگلهای بارانی به رنگهای قرمز، نارنجی یا سیاه دیده میشوند تا به نحو مناسبی با محیط اطراف خود تضاد داشته باشند و به عنوان علامت رسیدن میوهها عمل کنند. در مقابل، رنگ آبی به شکل قابلتوجهی نادر است و احتمالاً نادر بودن آن هدف اصلی است.
یکی از اصلیترین دلایل رنگ آبی میوه کواندونگ این است که بهعنوان یک علامت قابل شناسایی برای پرندگان عمل میکند که بینایی رنگی بسیار حساسی دارند و میتوانند الگوهای آبی و فرابنفش را مشاهده کنند. مزایای تکاملی این ویژگی شامل موارد زیر است:
- علامتدهی از راه دور: رنگ آبی کواندونگ به گونهای است که حتی در زیر سایهی انبوه درختان نیز قابل رؤیت است و پرندگان میتوانند از فاصله دور به راحتی آن را شناسایی کنند.
- نشانگر رسیدگی: رنگ آبی این میوه پس از افتادن از درخت نیز باقی میماند، بر خلاف بسیاری از میوههای دیگر.
در نتیجه، کواندونگ آبی با بهرهگیری از بازاریابی بصری در فاصلههای دور، جایگاه خاص خود را پیدا کرده و به نظر میرسد که این روش تکاملی، میوه را برای پرندگان جذاب میسازد. این امر سبب میشود که پرندگان پس از خوردن میوه، دانههای آن را در نقاط دور پخش کنند.
یک استثنای تکاملی
کواندونگ آبی به دلایل متعددی برای زیستشناسان تکاملی بسیار قابلتوجه است. این میوه افزون بر رنگ زندهاش، اطلاعات قابلتوجهی پیرامون روند تکامل و علم مواد به ما ارائه میدهد و به چالش کشیدن بسیاری از فرضیات مربوط به رنگآمیزی گیاهان و میوهها را به همراه دارد. گرچه ایجاد رنگ ساختاری نیازمند دقت بالایی است، اما به نظر میرسد که در مقایسه با هزینههای شیمیایی رنگآمیزی مبتنی بر رنگدانهها، برتری دارد.
این درخت به ظاهر معمولی، بسیاری از مفروضات علمی درباره رنگدانهها را بهطرز جالبی به چالش میکشد و نشان میدهد که تکامل اغلب روشهای شگفتآوری برای حل مشکلات پیدا میکند، تا زمانی که توضیحات زیستی این روند را روشن کند.
منبع: forbes
۲۲۷۲۲۷
