در نشست‌های تصمیم‌گیری آمریکا چه تحولی رخ داد که منجر به کنار گذاشتن لاکهید شد؟

به نقل از خبردونی و براساس اطلاعات منتشر شده در روزیاتو، در طول چند دهه اخیر، شرکت لاکهید مارتین به عنوان پیمانکار اصلی و سازنده جنگنده‌های پنهانکار ایالات متحده، از جمله F-22 Raptor و F-35 Lightning II، شناخته شده است. اما موفقیت اخیر بوئینگ در رقابت با لاکهید مارتین، به عنوان یک نقطه عطف مهم تلقی می‌شود که می‌تواند بر آینده این شرکت و همچنین برتری هوایی آمریکا در سال‌های آینده تأثیرگذار باشد.

این قرارداد، به نوعی فراتر از یک پیمان نظامی ساده است؛ زیرا برنامه F-47 بخشی از پروژه عظیم برتری هوایی نسل جدید (NGAD) محسوب می‌شود که از جمله ambitious‌ترین طرح‌های تولید جنگنده از دهه 1980 به شمار می‌رود. هدف این برنامه تأمین برتری هوایی ایالات متحده تا سال 2030 و بعد از آن، با ایجاد یک جنگنده سرنشین‌دار و شبکه‌ای از پهپادهای مستقل و سیستم‌های فرماندهی دیجیتال است. انتخاب بوئینگ به جای لاکهید مارتین در این پروژه، ناشی از استراتژی تنوع بخشی به پایگاه صنعتی دفاعی و سریع‌تر کردن زمان تحویل بوده است.

با معرفی پروژه NGAD، نیروی هوایی این طرح را یک «سامانه ترکیبی» معرفی کرد که شامل یک جنگنده سرنشین‌دار و پهپادهای خودران، موسوم به Collaborative Combat Aircraft (CCA)، می‌شود. هدف این است که یک جنگنده سرنشین‌دار مسئولیت اداره چند پهپاد خودران را بر عهده داشته باشد؛ پهپادهایی که هر یک می‌توانند حسگرها، تسلیحات و سیستم‌های اختلال راداری داشته باشند و به صورت گروهی عمل کنند.

تا اوایل سال 2025، هر دو شرکت بوئینگ و لاکهید مارتین طرح‌های خود را برای پروژه NGAD ارائه کردند. هر دو شرکت ادعا کردند که جنگنده‌های شان از نظر پنهانکاری، بُرد و هوش مصنوعی، فراتر از هر چیزی است که در حال حاضر در آسمان‌ها پرواز می‌کند. در تاریخ 21 مارس 2025، نیروی هوایی به طور رسمی اعلام کرد که طرح بوئینگ، با نام F-47، برنده این رقابت شده است.

پس از بررسی‌های دقیق، یکی از عوامل قوت نسخه پیشنهادی بوئینگ، طراحی «دوقلوی دیجیتال» در مقیاس کامل بوده که امکاناتی نظیر سطح مقطع راداری و نگهداری را به نیروی هوایی ارائه می‌دهد. این کار ریسک پروژه را به میزان قابل توجهی کاهش داده و دستاوردی بزرگ نسبت به طراحی آزمایشی لاکهید محسوب می‌شود.

واکنش لاکهید به انتخاب بوئینگ سریع و عملی بود. این شرکت به سرعت اعلام کرد که تمرکز خود را بر ارتقای ناوگان F-35 قرار می‌دهد و وعده داد که ارتقاهای پیش‌بینی‌شده می‌توانند تا 80 درصد از قابلیت‌های F-47 را با نیمی از هزینه به دست آورند. این موضع به نوعی نشانگر چرخش استراتژیک و اعتراف به پیشتازی بوئینگ در این رقابت بود.

پیروزی بوئینگ حاصل چند سال ناکامی‌های رسانه‌ای این شرکت، از جمله بحران هواپیمای 737 MAX، بوده است. این موفقیت به نوعی تجدید حیات برای بخش دفاعی بوئینگ و احیای روحیه مهندسان این شرکت به شمار می‌رود. برای نیروی هوایی ایالات متحده نیز این انتخاب فرصتی برای پایان دادن به سلطه 25 ساله لاکهید مارتین و تجدید نظر در رهبری فن‌آوری‌های پنهانکار فراهم کرده است.

انتخاب نیروی هوایی آمریکا به معنای طراحی یک هواپیما نیست، بلکه بخشی از یک استراتژی صنعتی وسیع محسوب می‌شود. مقامات پنتاگون سال‌هاست که در مورد وابستگی بیشتر به یک پیمانکار واحد هشدار داده‌اند. با توجه به اینکه لاکهید مارتین سازنده جنگنده‌های F-22 و F-35 نیز هست، وزارت دفاع به خطر وابستگی به یک تأمین کننده خاص توجه ویژه‌ای دارد.بوئینگ به‌منظور تنوع بخشی به پایگاه صنعتی دفاعی آمریکا، پروژه F-47 را دریافت کرده است. به نقل از روزنامه واشنگتن پست، این تصمیم به تقسیم تولید جت‌های نظامی میان تعداد بیشتری از شرکت‌ها کمک خواهد کرد. یکی از دلایل اصلی این انتخاب، بلوغ فنی و کاهش ریسک ناشی از طراحی بوئینگ است که بر پایه آزمایشات سال‌ها پیش روی هواپیماهای آزمایشی X-plane قرار دارد. این پروژه‌ها که از حمایت DARPA برخوردار بودند، شامل فناوری‌های پیشرفته از جمله موتورهای تطبیقی و مواد پنهانکار بوده‌اند.

همچنین، فوریت راهبردی نیز از دیگر عوامل تأثیرگذار است؛ زیرا چین و روسیه به سرعت در حال توسعه جنگنده‌های نسل بعد خود هستند و نیروی هوایی آمریکا به این پیشرفت‌ها پاسخ می‌دهد. برای سال مالی 2026، حدود 3.5 میلیارد دلار به توسعه F-47 اختصاص یافته که نشان‌دهنده اهمیت بالای این پروژه برای دفاع آمریکا است. در این راستا، پروژه موازی نیروی دریایی برای جنگنده نسل ششم F/A-XX با مقیاس کمتری اجرا خواهد شد تا منابع بیشتری به نیروی هوایی اختصاص یابد.

از سوی دیگر، بوئینگ نیاز مبرمی به یک پروژه دفاعی بلندمدت داشت تا بتواند مشکلات موجود در بخش هوانوردی غیرنظامی خود را مرتفع کند. قرارداد F-47 فرصتی را برای این شرکت فراهم کرده است تا اعتبار خود را بازسازی کرده، کارخانه تولید جنگنده در سنت‌لوئیس را تثبیت کند و نیروی کار جوانی را جذب نماید. بر خلاف این، شرکت لاکهید مارتین تصمیم به تمرکز بر ارتقا و صادرات مدل‌های موجود گرفته است.

در نهایت، پیروزی بوئینگ نه تنها به دلیل طراحی برترش، بلکه به علت ارائه یک مسیر کم‌ریسک‌تر و آماده‌تر برای تولید و هم‌راستایی با منافع صنعتی و راهبردی آمریکا حاصل شده است.

### الزامات فنی و عملیاتی F-47

این جنگنده جدید به منظور ارائه فناوری‌های پیشرفته و حفظ برتری هوایی در هر نوع درگیری طراحی شده است. مشخصات فنی و الزامات عملیاتی F-47 به شرح زیر است:

1. **پنهانکاری عمیق:**
F-47 با استفاده از مواد کامپوزیتی جاذب رادار و ورودی‌های هوای تطبیقی، پنهانکاری بهتری نسبت به F-35 خواهد داشت و قابلیت ادغام داده‌ها از حسگرهای مختلف را دارد.

2. **همکاری با پهپادها:**
این جنگنده به‌عنوان «مغز فرمانده» گروهی از پهپادهای جنگی عمل خواهد کرد تا قابلیت‌های عملیاتی خود را افزایش دهد.

3. **برد و پایداری بالا:**
با توجه به فاصله زیاد درگیری‌های آینده، نیروی هوایی بر توسعه موتورهای چرخه تطبیقی تأکید دارد که کارایی و رانش بیشتری را ارائه می‌دهد.

4. **ساختار ماژولار و قابل ارتقا:**
پلتفرم F-47 باید این قابلیت را داشته باشد که به‌راحتی با پیشرفت‌های فناوری بدون نیاز به طراحی مجدد کامل، ارتقا یابد.**ارتقای ظرفیت‌های جنگنده F-47**

نیروی هوایی ایالات متحده و سازمان FAA با اشاره به پروژه جنگنده جدید F-47، به اهمیت قابلیت‌هایی همچون حسگرها، پیشرانه و تسلیحات تأکید کرده‌اند. این ویژگی‌ها به عنوان چالش‌های کلیدی در مسیر توسعه این جنگنده نسل ششم معرفی شده است.

**سرعت و چابکی برتر**

اگر چه جزئیات دقیق عملکرد جنگنده F-47 هنوز محرمانه است، اما برآوردها نشان می‌دهند که پرواز آزمایشی این جنگنده برای سال ۲۰۲۸ تعیین شده و امید می‌رود که به طور رسمی در اوایل دهه ۲۰۳۰ به خدمت گرفته شود. این ویژگی‌ها F-47 را فراتر از یک جنگنده معمولی قرار می‌دهد و آن را به عنوان یک پلتفرم نوآورانه برای نبردهای آینده معرفی می‌کند.

**هزینه و زمان‌بندی پروژه**

توسعه جنگنده‌های نسل ششم به شدت هزینه‌بر و پیچیده است. در بودجه سال مالی ۲۰۲۶، نیروی هوایی آمریکا حدود ۳.۵ میلیارد دلار برای پروژه F-47 اختصاص داده که برآوردها نشان می‌دهد این رقم تا پیش از آغاز تولید به بیش از ۲۰ میلیارد دلار خواهد رسید. بخش عمده‌ای از این هزینه‌ها به کارخانه بوئینگ در سنت‌لوئیس اختصاص یافته است.

این پروژه به وسیله فناوری «دوقلوی دیجیتال» به مهندسان این امکان را می‌دهد که قبل از آزمایش‌های واقعی، مشکلات احتمالی را شناسایی کنند. این تکنیک باعث شده تا مقام‌ها به توانایی بوئینگ در تحویل سریع‌تر این جنگنده خوشبین باشند.

**مشخصات احتمالی F-47**

جدول زیر به بررسی مشخصات کلیدی این جنگنده می‌پردازد:

**رویکرد لاکهید مارتین**

در همین حال، شرکت لاکهید مارتین به مدرن‌سازی جنگنده F-35 و تبدیل آن به یک مدل «نسل +۵» متمرکز شده است. مدیرعامل این شرکت در نشست مالی اخیر اعلام کرد که این پروژه پیشنهادی اقتصادی برای ارائه قابلیت‌های نزدیک به NGAD با هزینه‌ای کمتر به متحدان ایالات متحده است. این استراتژی می‌تواند باعث حفظ موقعیت این شرکت در بازار صادرات جنگنده‌ها شود، در حالی که بوئینگ در حال پیشتازی در فناوری نسل ششم است.**بازار جهانی جنگنده‌ها و تحولات جدید آن**

شرکت لاکهید مارتین که پروژه‌ی F-47 را از دست داده، همچنان جایگاه خود را در بازار حفظ کرده و با استراتژی‌های جدید به‌روز می‌شود. به‌روزرسانی F-35 این شرکت نشانگر درک عمیق آن از تحولات بازار جهانی است. تقاضا برای جنگنده‌های پیشرفته همچنان رو به افزایش است، اما همه کشورها توان خرید جنگنده‌های نسل ششم را ندارند.

**ساختار جدید بازار جنگنده‌ها**

این روزها شاهد شکل‌گیری یک ساختار دو‌لایه در صنعت هوانوردی نظامی هستیم:
– شرکت بوئینگ که در رأس بازار قرار دارد و به تولید تعداد محدودی از جنگنده‌های F-47 برای نیروی هوایی ایالات متحده و متحدان خاص خود مانند ژاپن و بریتانیا پرداخته است.
– در عوض، لاکهید مارتین با فروش نسخه‌های ارتقایافته F-35 به کشورهای متعدد، در زمینه صادرات عملکرد بهتری دارد.

برای بوئینگ، F-47 فرصتی ویژه برای بازپس‌گیری جایگاه خود به‌عنوان یک غول جنگنده‌سازی است. از سوی دیگر، این باخت برای لاکهید فرصتی است تا F-35 را به یک برند ماندگار تبدیل کند، مشابه با F-16 در دهه‌های گذشته. این وضعیت همچنین نشان‌دهنده این است که رقابت می‌تواند نوآوری را در بازاری که تحت سلطه دو غول قرار دارد، حفظ کند.

**تحلیل راهبردی بوئینگ و لاکهید مارتین**

مقایسه‌های جدید بین دو شرکت به تفکیک زیر است:

این تحولات می‌تواند به ظهور یک الگوی جدید در نبردهای آینده منجر شود: یک مسیر برای تهدیدات پیشرفته (نسل ششم) و یک مسیر دیگر برای ماموریت‌های اقتصادی‌تر (نسل +۵). این تقسیم‌بندی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روی قیمت‌ها، زنجیره‌های تأمین و رقابت جهانی داشته باشد.

**چشم‌انداز آینده**

فرایند رسیدن به مرحله عملیاتی برای بوئینگ و نیروی هوایی ایالات متحده با F-47، با پرواز آزمایشی تا سال ۲۰۲۸ و ورودی به خدمت در اوایل دهه ۲۰۳۰، آغاز می‌شود. این جنگنده به تدریج مسئولیت برتری هوایی را از F-22 به‌عهده می‌گیرد و انتظار می‌رود به همراه F-35 و پهپادها در واحدهای ترکیبی عملیات کند.

با ورود این جنگنده به صحنه، تاکتیک‌های هوایی دچار تغییرات بنیادی خواهند شد. F-47 وظیفه فرماندهی و هدایت دیگر جنگنده‌ها و پهپادها را بر عهده خواهد گرفت و می‌تواند از طریق ارسال پهپادها به مأموریت‌های شناسایی و اختلال در حسگرهای دشمن، بدون به خطر انداختن جان خلبان، عملیات انجام دهد.در یک تحول جدید در عرصه نظامی، مفهوم برتری هوایی به نوعی جدید مبتنی بر هماهنگی و فرماندهی منتقل شده است که به جای تکیه بر قدرت فیزیکی، بر توانایی همکاری میان سامانه‌ها تمرکز دارد.

به گزارش منابع معتبر، صادرات جنگنده F-47 به رغم جذابیت، به دلیل وابستگی به سیاست‌های دولت ایالات متحده در ابهام قرار دارد. اطلاعات حاکی از آن است که ژاپن تمایل خود را برای خرید نسخه صادراتی این جنگنده اعلام کرده است. در صورت تأیید این توافق، احتمالاً روندی مشابه با F-35 دنبال خواهد شد که در آن کشورهای شریک می‌توانند نسخه‌های خاصی از این جنگنده را دریافت کنند که با سامانه‌های آمریکایی سازگاری داشته و در عین حال امنیت ملی را حفظ کند.

شرکت بوئینگ با چالش‌هایی در زمینه صنعتی مواجه است که شامل افزایش ظرفیت تولید، تازه‌سازی تأسیسات در سنت‌لوئیس و مدیریت تأمین‌کنندگان جدید می‌شود. از سوی دیگر، نیروی هوایی ایالات متحده باید مراقب باشد که F-47 به همراه پهپادهای مرتبط و سایر جنگنده‌های موجود، بتوانند به طور یکپارچه با یکدیگر کار کنند.

در نگاه وسیع‌تر، F-47 به وضوح پیامی برای دشمنان و متحدان آمریکا ارسال می‌کند: این کشور به سرعت در حال پیشرفت است. پس از دوره‌های طولانی تأخیر در فرآیند توسعه، نیروی هوایی اکنون بر چابکی در طراحی و استراتژی تمرکز کرده است.